Müasir Azərbaycanın qurtuluş tarixi
10.06.2021 [09:18]
Bütün şüurlu həyatını Vətəninə, xalqına sərf edərək dövlətçiliyimizin formalaşmasında misilsiz xidmətlər göstərmiş Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ilin 15 iyun tarixində müstəqil Azərbaycan Respublikasının Ali qanunvericilik orqanına Sədr seçilməsi ilə ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə gəlməsi tariximizə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil olmuşdur. Ona görə də qədirbilən xalqımız hər il 15 iyun gününü Milli Qurtuluş bayramı kimi böyük coşqunluqla qeyd edir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan xalqının həyatına yeni dövrün başlanğıcı kimi daxil olmuş 15 İyun - Milli Qurtuluş Günü olmasaydı, biz indi nəinki bu bayramı, hətta heç bir bayramı keçirə bilməzdik. Çünki yer üzündə Azərbaycan adında ölkə olmayacaqdı. Məhz 1993-cü ilin 15 iyun günü Vətənini, xalqını sevən, odövrkü çətin və ağrılı günlərin dəhşətlərini yaşayan insanlar üçün əsl qurtuluş tarixi, Azərbaycanda ölüm-dirim mübarizəsinin tarixidir.
Heydər Əliyevin Azərbaycana ilk dəfə rəhbərlik etdiyi 1969-1982-ci illər milli tariximizə tərəqqi illəri kimi daxil olmuşdur. Onun ölkəmizə 14 illik rəhbərliyi dövründə Azərbaycan möhtəşəm inkişaf yolu keçmiş, Sovet İttifaqında geridə qalmış bir respublikadan dinamik inkişaf edən öncül respublikaya çevrilmiş, dünyada tanınmağa başlamışdı. Bu tarixi şəxsiyyət hələ o vaxt Azərbaycanı müstəqil ölkə kimi görmək üçün var qüvvəsi ilə çalışır, müstəqilliyin möhkəm təməlini yaratmaq üçün bütün bilik və bacarığını bu amal uğrunda sərf edirdi.
Keçmiş İttifaq rəhbərliyindən məlum səbəblərdən uzaqlaşdıqdan sonra Heydər Əliyev Öz vətənində xalqı ilə birlikdə olmaq üçün 1990-cı il iyulun 22-də Naxçıvana gəldi. Həmin vaxtlar blokada şəraitində olan Naxçıvan özünün ən çətin günlərini yaşayırdı. Muxtar Respublikanın əhalisi bir tərəfdən Ermənistanın hücumlarının qarşısının almağa, digər tərəfdən isə bütün SSRİ məkanında baş alıb gedən hərc-mərclik və xaos nəticəsində hər yerdə olduğu kimi, bölgədə də yaranmış siyasi, iqtisadi və sosial çətinlikləri aradan qaldırmağa çalışırdı. Belə bir vəziyyətdə tanınmış siyasi xadim, həmişə vətəni və xalqı üçün böyük səylə çalışmış Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının müstəqil bir dövlət kimi fəaliyyət göstərməsi naminə əsl mücadiləyə qalxdı. Onun müstəqillik uğrunda əzmkarlıqla mübarizə apardığını görən Naxçıvan əhalisi Heydər Əliyevi 1990-cı ilin sentyabr ayında Naxçıvan Muxtar Respublikasının və Azərbaycan SSR-nin Ali Sovetinə deputat seçdi.
1990-cı ilin noyabr ayının 17-də Muxtar Respublikanın Ali Sovetinin birinci sessiyasında məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə doğma Azərbaycanımızın üçrəngli bayrağı qaldırıldı və bununla da həmin vaxtdan müstəqilliyimizin ikinci dəfə əsası qoyuldu. Bundan başqa, Onun təklifi ilə Muxtar Respublikanın adından “Sovet Sosialist” sözləri çıxarıldı və Naxçıvan MR Ali Soveti Ali Məclis adlandırıldı. Habelə, 31 Dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü elan edildi. Heydər Əliyev sessiyalarda Dağlıq Qarabağ problemi ilə əlaqədar Bakı rəsmilərinin yeritdiyi siyasəti və Moskvanın mövqeyini kəskin tənqid edir, SSRİ-nin tezliklə dağılacağını bəyan edirdi. SSRİ-nin saxlanmasına dair 1991-ci ilin 17 mart tarixində Azərbaycan SSR-də keçirilən referendumda Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası iştirak etmədi. Naxçıvan əhalisi Heydər Əliyevə böyük inam və ümid bəsləyərək Onun Muxtar Respublikaya rəhbərlik etməsini arzu edirdi. Xalqın bu istəyi 1991-ci il sentyabrın 3-də reallaşdı və Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinə Sədr seçildi. Bununla da nəinki Naxçıvanın Muxtar Respublika kimi, həm də Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi məhv olmaqdan qurtulmasının təməli qoyuldu. Eyni zamanda, Muxtar Respublikanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün bütün lazımi tədbirlər görüldü və iqtisadiyyatda dönüş yaradılması məqsədilə islahatlar, xüsusilə torpaq islahatı başladı.
Təəssüf ki, Azərbaycanın ikinci dəfə əldə etdiyi müstəqilliyin ilk illərinə təsadüf edən 1992-1993-cü illər müasir tariximizdə hərc-mərclik, özbaşınalıq, avantürist eksperimentlər dövrü kimi xarakterizə olunur. Ötən əsrin 80-ci illərinin sonu 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycan həlli çətin görünən problemlə üzləşmişdi. Ermənistanın heç bir əsas olmadan respublikamıza qarşı ərazi iddiası və seperatçılıq siyasəti nəticəsində gündən-günə alovlanan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, azərbaycanlıların öz tarixi və doğma yurdları olan Ermənistan və Dağlıq Qarabağ ərazisindən didərgin salınması, Qarabağ bölgəsindəki rayonlarımızın havadarlarının köməyi ilə Ermənistan tərəfindən dalbadal işğalı, digər bölgələrimizdə separatizm meyillərinin güclənməsi həmin dövrün adi mənzərəsi idi. Belə bir vaxtda yenicə müstəqilliyini elan etmiş Azərbaycan Respublikasında yaranmış hakimiyyət boşluğunu aradan qaldırmaq üçün 1992-ci il mayın 18-də çağırılan sessiyada mən Ali Sovetin deputatı kimi çıxış edərək Ali Sovetə Sədr vəzifəsinə görkəmli dövlət xadimi, böyük dövlətçilik və idarəetmə təcrübəsinə malik Heydər Əliyevin namizədliyini təklif etdim. Bu təklifin səsə qoyulması üçün Heydər Əliyevin razılığı tələb olunduğundan Naxçıvana telefon açıb Heydər Əliyevlə danışmaq qərara alındı. Lakin çoxsaylı cəhdlərimizə baxmayaraq, Naxçıvanla əlaqə yaratmaq mümkün olmadı və təklifim keçmədi. Bütün bunlar televiziya vasitəsilə birbaşa yayımlanırdı. Bundan bir müddət sonra Naxçıvanda müstəqilliyin qorunub saxlanılması istiqamətində aparılan işlərin daha geniş vüsət alması və Azərbaycanda da həyata keçirilməsinin zəruriliyi Heydər Əliyevin ətrafında birləşən böyük bir siyasi qüvvənin formalaşmasına ehtiyac yaratmışdı. Bu məqsədlə 1992-ci il oktyabrın 16-da Azərbaycanın 91 tanınmış ziyalısı “Səs” qəzeti vasitəsilə Ulu Öndərə “Azərbaycan Sizin sözünüzü gözləyir”, - deyə müraciət etdi. Görkəmli dövlət xadimi Azərbaycan ziyalılarının müraciətinə oktyabrın 24-də “Yeni müstəqil Azərbaycan uğrunda!” çağırışı ilə başlayan cavab verdi və 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda konfrans keçirildi. Konfransda Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması haqqında qərar qəbul edildi və Heydər Əliyev yekdilliklə partiyanın Sədri seçildi.
Belə bir vaxtda Heydər Əliyevin Naxçıvanda qazandığı uğurları gözü götürməyən AXC-”Müsavat” hakimiyyəti Azərbaycanda qayda-qanunu bərpa etmək, Dağlıq Qarabağ müharibəsində dönüş yaratmaq əvəzinə Naxçıvanda silah gücünə çevrilişə cəhdlər edib Heydər Əliyevi hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq istəyirdi. Ancaq bu cəhdlərinin heç biri baş tutmadı. Çünki, əhali öz doğma oğlunun arxasında möhkəm dayandı, Heydər Əliyevin dahi şəxsiyyət olması bir daha təsdiq olundu.
Bu dövrdə Ermənistanın hərbi təcavüzünün genişlənməsi, ölkədə separatçı qüvvələrin fəallaşması, Gəncə qiyamının alovlanması ilə ölkədə vətəndaş müharibəsinin başlanması və respublikanın parçalanma təhlükəsinin artması, baş alıb gedən hərc-mərclik, iqtisadi böhran, dövlət institutlarının iflic vəziyyətə düşməsi nəticəsində xalqın və müstəqil Azərbaycan dövlətinin gələcəyi sual altına düşdü. Bax belə bir ümidsiz siyasi, sosial, iqtisadi və hərbi şəraitdə, dövlətçiliyimizin müqəddəratının həll edildiyi 1993-cü ilin vahiməli iyun günlərində Azərbaycan xalqı öz qurtuluşunu böyük oğlu, təcrübəli dövlət xadimi, Ümummilli Lider Heydər Əliyevdə görüb ölkənin gələcək taleyini Ona etibar etdi. Azərbaycan xalqının təkidli tələbi və məcburiyyət qarşısında qalan iqtidarın xahişi ilə Heydər Əliyev Bakıya gəldi və Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Sədri seçildi.
Azərbaycan dövlətini tarixi burulğanlardan xətərsiz çıxarıb xilas etmək, sabit və ardıcıl inkişaf yoluna çıxarmaq üçün böyük siyasi iradə və qətiyyət, çevik və dərin ağıl, zəngin təcrübə, başlıcası isə xalqa tükənməz sevgi tələb olunurdu. Ümummilli Lider bütün bunları nəzərə alıb dünyanın güc mərkəzlərinin iradəsinə qarşı çıxaraq, onların Azərbaycan üçün hazırladıqları məkrli planları alt-üst etdi, xalqımızı və dövlətimizi qorxunc təhlükələrdən uğurla keçirərək ardıcıl inkişaf dövrünə çatdırdı.
Mübaliğəsiz demək olar ki, Heydər Əliyevin Ali Sovetin Sədri vəzifəsində çalışdığı qısa zaman kəsiyində Azərbaycanın demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət kimi gələcək inkişafının təməli qoyuldu. Onun heyrətamiz xilaskarlıq missiyası nəticəsində Azərbaycan tezliklə təlatümlərdən, sarsıntılardan uğurla çıxaraq gələcəyə inamla baxan bir dövlətə çevrildi. Ulu Öndərin bu qayıdışının dövlətçiliyimiz üçün misilsiz faydası oldu. Bu, sözün həqiqi mənasında, Azərbaycan dövlətinin və xalqımızın qurtuluşu oldu. Heç də təsadüfi deyil ki, sonralar xalqın müxtəlif təbəqələrinin nümayəndələri öz çıxışlarında bu günün Azərbaycan xalqının Milli Qurtuluş Günü kimi elan edilməsini tələb edirdilər. Həmin vaxt mən Milli Məclisin deputatı idim və tale elə gətirdi ki, 1997-ci il iyunun 17-də parlamentdə çıxış edərək belə bir qərarın qəbul edilməsini təklif etmək mənə qismət oldu. Bundan 10 gün sonra iyunun 27-də Milli Məclisin 45 deputatının çıxışında da mənim təklifim dəstəkləndi və həmin gün Milli Məclisin qərarı ilə 15 İyun Milli Qurtuluş Günü elan olundu və Azərbaycan Respublikasının Bayram günləri siyahısına daxil edildi. Milli Məclisin həmin tarixi qərarında deyilir: “Azərbaycan xalqının azadlığının, müstəqil dövlətçiliyinin müqəddəratının həll edildiyi ən ağır günlərdə Heydər Əliyevin Öz xalqının iradəsinə tabe olaraq ölkə rəhbərliyinə qayıtması, əslində, Onun müstəqil Azərbaycan Respublikasını, Azərbaycan xalqını, milli azadlıq hərəkatında qazanılmış tarixi nailiyyətləri məhv olmaqdan xilas etmək kimi çox çətin və şərəfli bir missiyanı könüllü olaraq Öz üzərinə götürməsi idi”.
Keçən dövr ərzində doğma Azərbaycanımızın siyasi, hərbi, iqtisadi və sosial sahələrdə əldə etdiyi uğurlara və qazandığı qələbələrə baxanda fəxrlə deyirik ki, 15 iyun, sadəcə təqvim bayramı deyil, böyük ictimai, siyasi və tarixi əhəmiyyətə malik bir gündür. Məhz bu tarix gündən-günə inkişaf edərək qüdrətlənən və dünya miqyasında özünün layiqli yerini tutan və söz sahibinə çevrilən müasir Azərbaycan Respublikasının təməlinin qoyulduğu gündür.
Prezident İlham Əliyev Ulu Öndərin ölkəmizə ikinci dəfə rəhbərlik etdiyi dövrdə Azərbaycan xalqı və dövləti qarşısında göstərdiyi xidmətlər barədə belə deyir: “1993-cü ildən başlanmış və bu günə qədər davam edən iqtisadi və siyasi islahatlar ölkəmizin dünya birliyinə layiqli üzv kimi daxil edilməsində çox mühüm rol oynadı. Azərbaycanda güclü sosial siyasətin əsasları da məhz o illərdə qoyulubdur. Ona görə, Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı qarşısında xidmətləri unudulmazdır, əvəzolunmazdır və onlar tarixi əhəmiyyət kəsb edir”.
Məhz buna görə qədirbilən xalqımız Ulu Öndərin xatirəsini həmişə əziz tutur, müasir Azərbaycanın memarı və qurucusu dahi Heydər Əliyevin adı isə Azərbaycanın özü qədər əbədi olacaq, Onun ideyaları gələcək yollarımıza daim nur ələyəcəkdir.
Dahilərin böyüklüyü isə ondadır ki, onlar hər şeyin əvvəlini bildikləri kimi, sonunu da görür və dərk edirlər. Heydər Əliyev də məhz belə dahilərdən idi. Bunu Onun son qərarı bir daha təsdiq etdi. Bu qərar, əslində, Heydər Əliyevin Azərbaycana son borcu, son xidməti idi. Çünki bu qərardan Azərbaycan dövlətinin taleyi asılı idi. Heydər Əliyev bu son borcunu da şərəflə yerinə yetirdi. Onun 2003-cü il 1 oktyabr tarixində doğma xalqına ünvanladığı son müraciəti vətənə ləyaqətlə xidmətin son nümunəsi idi. Ulu Öndərin tarixi müraciətinin sonunda xalqa müəyyənləşdirdiyi siyasəti davam etdirə biləcək dəqiq ünvanı da göstərirdi: “Üzümü sizə - həmvətənlərimə tutaraq, qarşıdan gələn prezident seçkilərində prezidentliyə namizəd, mənim siyasi varisim, Yeni Azərbaycan Partiyası Sədrinin I müavini İlham Əliyevi dəstəkləməyə çağırıram. O, yüksəkintellektli, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və iqtisadiyyatını gözəl bilən, enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir. Sizi əmin edirəm ki, həm İlham Əliyev, həm də Yeni Azərbaycan Partiyası bundan sonra da xalqımızın ən layiqli övladlarını öz ətrafında sıx birləşdirərək Azərbaycan dövlətinin inkişafı və xalqımızın firavanlığı yolunda çox işlər görəcəklər. İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən Ona Özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm”.
Ulu Öndərin bu tarixi müraciətindən keçən on səkkiz il Onun dediklərinin reallıqla dərindən uzlaşdığını və söylədiyi fikirlərin yüksək dərəcədə həqiqət olduğunu bir daha göstərdi. Keçən dövr ərzində dörd dəfə Azərbaycan xalqının əksəriyyətinin böyük dəstəyini qazanaraq Prezident seçilən İlham Əliyev Ümummilli Liderin layiqli varisi olduğunu və Azərbaycan Respublikasını gündən-günə daha yaxşı gələcəyə apardığını sübut etdi.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə həyata keçirilən məqsədyönlü siyasət və dərin islahatlar nəticəsində əldə edilən çoxsaylı uğurlar sırasında ən uca zirvədə şübhəsiz ki, 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixinə kimi davam edən 44 günlük Vətən müharibəsində Müzəffər Azərbaycan Ordusunun Ermənistan üzərində qazandığı parlaq qələbə dayanır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə əldə olunan bu möhtəşəm və tarixi qələbə Azərbaycan dövlətçilik tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. Bu tarixi hərbi qələbə həm də onu bir daha təsdiq və sübut etdi ki, cənab İlham Əliyev Ulu Öndərin axıra çatdıra bilmədiyi taleyüklü məsələni axıra çatdırdı və bununla həm də ata vəsiyyətini uğurla yerinə yetirdi.
Hazırda işğaldan azad olunmuş əzəli Azərbaycan ərazilərinə Böyük Qayıdışla əlaqədar ölkəmiz tamamilə yeni bir dövrə qədəm qoyur. Bu mərhələdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin müəyyən etdiyi strateji vəzifə erməni vandalları tərəfindən yerlə-yeksan edilərək darmadağın edilən işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpa və yenidənqurma işlərinə başlamaqla vətəndaşlarımıza layiqli yaşayış və işgüzar fəaliyyət üçün hərtərəfli şəraitin yaradılmasıdır. Şübhə etmirik ki, hörmətli Prezidentimizin rəhbərliyi və gündəlik qayğısı nəticəsində azad Qarabağımız yaxın vaxtlarda dünyanın ən gözəl güşələrindən birinə çevriləcəkdir.
Prezident İlham Əliyevin apardığı quruculuq işləri və həyata keçirdiyi uzaqgörən siyasət sayəsində əldə olunan nailiyyətlər bir daha təsdiq edir ki, Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin ideyaları bu gün yaşayır və zəfər çalır. Biz hamımız inanırıq ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Respublikası Heydər Əliyev ideyalarına uyğun olaraq gündən-günə inkişaf edən, böyük iqtisadi potensiala malik, hüquqi və demokratik bir ölkə kimi öz suverenliyini və liderliyini daim saxlayacaqdır.
Eldar İbrahimov
Milli Məclisin İntizam
komissiyasının sədri,
YAP İdarə Heyətinin üzvü,
professor
Xəbər lenti
Hamısına baxXəbər lenti
17 Aprel 21:00
Xəbər lenti
17 Aprel 20:15
Xəbər lenti
17 Aprel 18:15
Xəbər lenti
17 Aprel 17:08
Xəbər lenti
17 Aprel 16:40
Xəbər lenti
17 Aprel 15:34
Xəbər lenti
17 Aprel 15:31
Siyasət
17 Aprel 15:01
Xəbər lenti
17 Aprel 14:48
Siyasət
17 Aprel 14:34
Dünya
17 Aprel 14:26
Xəbər lenti
17 Aprel 14:17
Siyasət
17 Aprel 14:07
Xəbər lenti
17 Aprel 13:25
Xəbər lenti
17 Aprel 13:15
Sosial
17 Aprel 13:01
Xəbər lenti
17 Aprel 12:52
Xəbər lenti
17 Aprel 12:51
Xəbər lenti
17 Aprel 12:50
Xəbər lenti
17 Aprel 12:27
Xəbər lenti
17 Aprel 12:26
Xəbər lenti
17 Aprel 12:03
İdman
17 Aprel 11:38
Xəbər lenti
17 Aprel 11:20
Xəbər lenti
17 Aprel 11:00
Mədəniyyət
17 Aprel 10:57
Siyasət
17 Aprel 10:50
Siyasət
17 Aprel 10:48
Xəbər lenti
17 Aprel 10:47
İqtisadiyyat
17 Aprel 10:44
Siyasət
17 Aprel 10:43
Analitik
17 Aprel 10:42
Xəbər lenti
17 Aprel 10:36
İqtisadiyyat
17 Aprel 10:35
Siyasət
17 Aprel 10:32
MEDİA
17 Aprel 10:28
İqtisadiyyat
17 Aprel 10:26
Siyasət
17 Aprel 10:23
Gündəm
17 Aprel 10:20
Xəbər lenti
17 Aprel 10:15
Siyasət
17 Aprel 10:13
Gündəm
17 Aprel 10:00
Xəbər lenti
17 Aprel 09:50
Xəbər lenti
17 Aprel 09:47
İqtisadiyyat
17 Aprel 09:45
Xəbər lenti
17 Aprel 09:34
Xəbər lenti
17 Aprel 09:31
Xəbər lenti
16 Aprel 23:11
Dünya
16 Aprel 22:19
Gündəm
16 Aprel 20:50
Sosial
16 Aprel 19:50
Xəbər lenti
16 Aprel 19:43
Xəbər lenti
16 Aprel 19:10
Xəbər lenti
16 Aprel 18:59
İqtisadiyyat
16 Aprel 18:55
Xəbər lenti
16 Aprel 18:06
Xəbər lenti
16 Aprel 17:07
Xəbər lenti
16 Aprel 16:38
Xəbər lenti
16 Aprel 16:24
Dünya
16 Aprel 16:06
Dünya
16 Aprel 16:03
Xəbər lenti
16 Aprel 16:03
Xəbər lenti
16 Aprel 15:39
Avropa
16 Aprel 15:30
Xəbər lenti
16 Aprel 15:19
Dünya
16 Aprel 15:15
Xəbər lenti
16 Aprel 15:11
Xəbər lenti
16 Aprel 14:55
Xəbər lenti
16 Aprel 14:43
Xəbər lenti
16 Aprel 14:39