Avropanın Şərq planları...

Bakı:

6°C

81%

7m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Analitik / Avropanın Şərq planları...

Avropanın Şərq planları...

07.01.2025 [09:00]

Soyuq Qərbin “isti Dəməşq” arzuları...

Bəşər Əsədin devrilməsi ilə Suriya yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Nəzərə alsaq ki, 2025-ci il bütün dünyada yeni münasibətlər sisteminin qurulmasını vəd edir, Yaxın Şərqdə də vəziyyətin tamam fərqli məcrada inkişaf edəcəyini indidən proqnozlaşdırmaq mümkündür. Əslində perspektiv tablo aydındır - Suriya yeni dövr üçün regional əməkdaşlıqları gücləndirmək, xüsusilə Türkiyə və Qətərlə əlaqələri daha da sıxlaşdırmaq fikrindədir. Təsadüfi deyil ki, Suriyanın yeni hökumətinin aparıcı simaları dəstəyinə görə Türkiyəyə bir neçə dəfə təşəkkürünü bildirib.

Qərb Türkiyənin güc mərkəzi kimi möhkəmlənməsindən qorxur

Regional əməkdaşlıqlar güclənir...

Türkiyə də öz növbəsində Suriyada yeni gələcəyin formalaşması, qaçqın probleminin həlli (Əsəd rejimindən qaçanların geri qayıtması üçün), infrastruktur quruculuğu və bu kimi proseslərdə aktiv iştirakını vəd edir. Türkiyə Milli Kəşfiyyat İdarəsinin (MİT) sədri İbrahim Kalın Dəməşqə səfər edib. Eyni zamanda, XİN başçısının bu istiqamətdə görüşləri reallaşıb. Dekabrın 29-da Azərbaycan xarici işlər nazirinin müavini Yalçın Rəfiyevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Suriyada keçid hökumətinin xarici işlər naziri Əssad Həsən Əş-Şibani ilə görüşüb Azərbaycanın yeni mərhələdə Türkiyə ilə birlikdə Suriyanın yanında olduğu bildirilib.

Paralel olaraq Suriyanın yeni hakimiyyətinin Qətərlə strateji tərəfdaşlıq haqqında razılığa gəlməsi haqda məlumat yayılıb. Suriyanın keçid hökumətinin xarici işlər naziri Əssad Həsən Əş-Şibani Qətər hökumətinin başçısı, xarici işlər naziri Şeyx Məhəmməd bin Əbdül Rəhman Əl Tani ilə danışıqların yekunu haqda deyib: “Humanitar yardım və strateji tərəfdaşlığa görə Qətərə bir daha təşəkkür edirik. Qətər Suriya xalqının keçdiyi çətin dövrdə bizim tərəfdaşımız olub və Suriyanın gələcəyinin qurulmasında tərəfdaşımız olacaq”.

Əl-Şibaninin sözlərinə görə, danışıqlar zamanı Suriya nümayəndə heyəti Qətərin baş naziri ilə bütün strateji məsələləri müzakirə edib, həmçinin yeni Suriya dövlətinin qurulması və onun xarici siyasəti üçün yol xəritəsini təqdim edib. Nazir qeyd edib ki, bu yol xəritəsində bütün suriyalıların maraqlarını təmsil edən hökumətin formalaşdırılması da var.

Tələsik və elan edilməmiş səfər...

Beləliklə, Yaxın Şərqdə yeni siyasi reallıqlar formalaşır. Bu isə özündə yeni siyasi prosesləri vəd edir. Təbii ki, baş verənlər bir sıra məqamlarına görə Qərbin maraq dairəsindədir. Ümumiyyətlə, Suriya hadisələri başlanan gündən etibarən Qərb, xüsusilə Avropa gözləmə mövqeyində dayanmağa üstünlük verirdi. Əsədin son günlərində hələ də onun hakimiyyətdə qala biləcəyini istisna etməyən Qərb paytaxtları susmağı “məsləhət” bilirdilər.

İndiki məqamda isə Qərbin üzü yenidən Şərqə doğrudur. Aİ-nin aparıcı “simaları” olan Almaniya və Fransanın xarici işlər nazirlərinin elan edilməmiş səfərlə Suriyaya gəlişi də bundan xəbər verir. Nazirlərin apardıqları danışıqların motivi bəllidir və ilk növbədə həmin ölkələrin Dəməşqdə bağlanan səfirliklərinin işə başlaması planlaşdırılır. Eyni zamanda, Ukrayna cəbhəsindən nəticə hasil edə bilməyən Avropa əlinə düşən fürsətdən istifadə edərək Rusiyaya qarşı iddialarını da məhz Suriya paytaxtından səsləndirir. Belə ki, Almaniyanın xarici işlər naziri Annalena Berbok Dəməşqə səfəri zamanı bildirib ki, Rusiyanın Suriyadakı hərbi bazalarını tərk etməsinin vaxtı çatıb.

Avropa nə düşünürdü, nə tapdı...

Bu canfəşanlıq isə səbəbsiz deyil - Avropa ilk növbədə Türkiyənin regionda güc mərkəzi kimi möhkəmlənməsindən çəkinir. Şuşa Bəyannaməsi ilə Azərbaycanla strateji müttəfiq olan, TDT üzərindən isə Mərkəzi Asiya ilə əlaqələrini daha da gücləndirən Ankaranın ərəb dünyasında nüfuzunun artması Qərb üçün arzuolunmazdır. Onsuz da Avropa Türkiyə ilə Qətər arasındakı sıx münasibətlərdən hər zaman narahatlıq keçirdiyini bəlli edib. İndiki halda Türkiyənin Suriyada ön plana çıxması Qərbin planlarına ziddir. Bəllidir ki, Türkiyə Suriyada xüsusi hörmətə layiq görülür. Son illərdə milyonlardla suriyalı qaçqına ümid vermiş, sığınacaq yeri olmuş Türkiyə yeni mərhələdə də Dəməşqi tək buraxmayacağını vəd edib. Bu səbəbdəndir ki, avropalı nazirlər birbaşa Dəməşqə səfər planlaşdırıblar.

Amma planlar cızıldığı kimi getməyib - xüsusilə, Almaniyanın XİN başçısı ilə bağlı “şəkil qalmaqalı” Berlində narazılığa səbəb olub. Beləliklə, Avropa gözləmədiyi bir tablo ilə qarşılaşıb. Halbuki, Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi bir müddət öncə Suriyada hakimiyyətin dinc yolla ötürülməsi ilə bağlı “xüsusi plan” hazırladığını bəyan etmişdi. Almaniya bəyan etmişdi ki, Əsədin devrilməsindən sonra Suriyaya dəstək vermək istəyir - ancaq bir şərtlə ki, əhalinin bütün qrupları siyasi proseslərdə iştirak etməlidir. Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin hətta “tərtib etdiyi” 8 bəndlik planda Suriyada “hakimiyyətin sülh yolu ilə ötürülməsi” ən mühüm hədəf kimi göstərilir. Amma görünən budur ki, Avropanın oxu Dəməşqdə də “daşa dəydi”...

P.İSMAYILOV

Paylaş:

Baxılıb: 132 dəfə