Heydər Əliyev
yeni azerbaycan logo

Ana səhifə / Dünya / Korsikada azadlıq mübarizəsinin yeni mərhələsi

Korsikada azadlıq mübarizəsinin yeni mərhələsi

26.10.2024 [10:17]

Dördüncü sənaye inqilabına keçid etdiyimiz XXI əsrin inkişaf səviyyəsi, baxışları və çağırışları müstəmləkəçilik təzahürləri ilə daban-dabana ziddiyyət təşkil edir. Biri müasirlik və gələcəkdir, digəri isə tarixin zibilliyində qalası keçmişdir. Ancaq Fransa müasirliyi, inkişafı simvolizə edən demokratiya, bərabərlik, insan haqları kimi prinsipləri bəyan etsə də, yüzilliklər ərzində öz nəzarətində saxladığı ayrı-ayrı Afrika və dənizaşırı ərazilərdə müstəmləkəçilik siyasətini hələ də ən eybəcər formada davam etdirir. Yelisey Sarayından verilən mesajlardan o qənaət hasil olur ki, rəsmi Paris qeyd olunan ərazilərdə sümürmə siyasətindən əl çəkmək niyyətində deyil ki, bu da ciddi etirazlar doğurur. Fransa müstəmləkəçiliyindən əziyyət çəkən getdikcə daha çox ölkə öz müstəqilliyi uğrunda azadlıq mübarizəsinə qalxır. Təkcə son vaxtlarda Nigerdə, Qabonda, Martinikada, Yeni Kaledoniyada və digər ünvanlarda baş verənlər bunun aydın ifadəsidir.

Fransanın müstəmləkəçilik siyasətinə  qarşı çıxan ölkələr sırasında, həmçinin Korsika da yer alır. Bu ölkədə azadlıq mübarizəsi dönməz prosesə çevrilib.  Prezident E. Makron vədlərlə, dilətutmalarla, bunlar nəticə vermədikdə isə sərt təzyiq vasitələri ilə Korsikada etirazları səngitməyə çalışsa da, onun səyləri bir nəticə vermir.

“Fransa Konstitusiyasının bizə rəva bilmədiyini beynəlxalq hüquqda və Birləşmiş Millətlər Təşkilatında axtarmaq niyyətindəyik”. Bu sözləri “Nazione” partiyası adından Petr’Anto Tomasi Ayaççoda keçirdiyi mətbuat konfransında səsləndirdiyi bəyanatında deyib.

Avropaya demokratiya gətirən ilk ölkələrdən biri

Bu gün Fransa dünyada ən sərt müstəmləkəçilik siyasəti aparan ölkə kimi tanınır. Yelisey Sarayının sümürməçiliyinin, aboroigen xalqların hüquqlarını tapdalamasının, bölücü xətlər çəkməsinin sərhədi yoxdur.  Fransanın qatı müstəmləkəçilik siyasəti Korsikada da öz kədərli izlərini buraxıb. Xatırladaq ki, Korsika zamanında Avropaya demokratiya gətirən ilk müstəqil dövlətlərdən biri olub. Müstəqil Korsikanın əsası Paskal Paoli tərəfindən 1755-ci ildə qoyulub. Bu, xalqın uzun illər davam etdirdiyi azadlıq mübarizəsinin nəticəsində mümkün olub.

Əslində, müstəqil Korsika Respublikasının konstitusiyası müasir tipli ilk Avropa konstitusiyası idi. Burada dünya tarixində ilk dəfə qadınlara seçki hüququ tanınırdı.  Jan Jak Russo və Volter kimi maarifçi filosofların azadlıq, müstəqillik və demokratiya haqqında fikirlərini özündə ehtiva etdən bu sənəd sonradan avropalıların ilham mənbəyinə çevrilib. Korsika Respublikası qısa müstəqillik tarixində, həmçinin öz hökumətini qurub,  dövlət bayrağını və digər atributlarını təsis edib,  ordu formalaşdırıb...

İki əsr ərzində boğulan azadlıq mübarizəsi

Lakin bütün bunlar tezliklə keçmiş olub. Belə ki, cəmi 14 il sonra, 1769-cu ildə Fransa adanı işğal altına alaraq Korsikanı özünün müstəmləkəsi elan edib. Bu işğal korsikallılara böyük məhrumiyyətlər gətirib. İki əsrdən çoxdur ki, adada azadlıq mübarizəsi Fransa hökuməti tərəfindən amansızlıqla boğulur, ictimai fəallar uydurma ittihamlar əsasında həbsə alınırlar. Bir qayda olaraq müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə aparan korsikalılılar Fransa həbsxanalarında saxlanılır və burada onlara ən ağır formada işgəncələr verilir.

Təxminən 200 ili əhatə edən müstəmləkəçilik dövründə Fransa Korsikanı öz ənənələrindən və tarixindən uzaqlaşdırmaq siyasəti apararıb. Adanın “fransızlaşdırılması” hazırda da davam etdirilir. Verilən məlumatlara görə, hər il minlərlə Fransa vətəndaşı hökumətin dəstəyi ilə Korsikada daşınmaz əmlak alır ki, bu da adanın demoqrafik vəziyyətini dəyişdirməyə xidmət edir. Yerli əhalinin müstəqilliklə bağlı referendum istəklərinə məhəl qoyulmur, referendum təşkil olunduqda isə nəticələr açıq-aşkar saxtalaşdırılır.

Yelisey Sarayının bəhanələri işə yaramır

Son vaxtlarda müşahidə edilən proseslər onu deməyə əsas verir ki, artıq Korsikada Fransa müstəmləkəçiliyindən qopmaq, geniş status almaq uğrunda təxminən 200 illik azadlıq mübarizəsinin yeni və geriyə dönməz mərhələsi başlayıb. 2022-ci ildə Korsikada 1998-ci ildə bir prefektin qətlinə görə ömürlük həbs cəzasına məhkum edilmiş İvan Kolonnanın həbsxanada öldürülməsindən sonra yeni etirazlar dalğasına start verilib. İvan Kolonna adanın müstəqilliyi uğrunda mübarizənin simvolu kimi  qəbul edilirdi. Korsikanın statusu məsələsi daha sonra Fransada ictimai müzakirələrin bir hissəsi oldu. Adada artan gərginliyə və kütləvi anti-hökumət etirazlarına cavab olaraq, Daxili İşlər Naziri Korsikanın statusunun dəyişdirilməsi ilə bağlı danışıqlar aparıldığını elan edib. Amma hökumət hələ də getdikcə kəskinləşən siyasi böhrandan çıxış yolu tapma bilmir. Əslində, mərkəzi hakimiyyətlə korsikalı siyasətçilər arasında adanın gələcəyi ilə bağlı aparılan danışıqlar dalana dirənib. Ortaq məxrəcə gəlinməməsi adanın statusu ilə bağlı ciddi mövqe fərqləri ilə bağlıdır. Korsikanın solçu millətçiləri  “Korsika millətinin” tanınmasını, Korsika dilinə rəsmi status verilməsini tələb edirlər. Adanın təhsil, səhiyyə və vergi siyasətinin  müstəqil idarə edilməsi də tələblər sırasındadır.

Prezident E.Makron Korsikada sabitliyi təmin etmək və Fransaya etimad yaratmaq üçün son illərdə bir neçə dəfə adaya şəxsən səfərə gedib və parlamentdə çıxış edərək yenə də korsikalıların başının altına yastıq qoymağa çalışıb. Lakin onun “geniş status”baxışları və vədləri ada sakinlərinin istəyindən çox uzaqdır. Fransanın dövlət başçısı Korsikanın millət və dillə bağlı tələblərindən ehtiyat edir və buna görə də manevrlərə əl atır. Ancaq  Korsikada müşahidə edilən son proseslər ondan xəbər verir ki, Makronun  belə imkanları çox məhduddur. Belə görünür ki, artıq Yelisey Sarayının bəhanələri bir işə yaramır və adanın Fransanın təsir dairəsindən çıxacağı gün uzaqda deyil.

Korsika xalqının gələcəyi və torpaqlarında yaşamaq hüququ üçün həlledici element

P. Tomasi yuxarıda bəhs etdiyimiz bəyanatı Korsika Assambleyası tərəfindən bu adanın özünüidarə etməyən ərazilər siyahısına (müstəmləkəsizləşdiriləcək qeyri-muxtar ərazilər) daxil olunmasını tələb edən vəsatətin araşdırılmasından bir gün əvvəl verib. Bu vəsatət cari ilin yanvarında Korsika Assambleyasının deputatı Jozefa Ciakometti-Piredda tərəfindən irəli sürülüb. O bildirib ki, institusional ardıcıllıq Korsika xalqının gələcəyi və torpaqlarında yaşamaq hüququ üçün həlledici elementdir. Bununla o, vətənpərvərlərin onilliklər boyu davam edən mübarizə ilə ödədikləri ağır nəticələri, hətta Aleria Edmond Simeoninin sözlərini xatırladaraq, özlərini millətin bir hissəsi olduqlarını iddia edən bütün seçilmiş rəsmiləri bu yanaşmaya sahib çıxmağa, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı qarşısında tutduğu yolu davam etdirməsinə səs verməklə onu dəstəkləmələrini istəyib.

“Nazione” partiyasına görə, Korsikanın BMT-nin müstəmləkəsizləşdiriləcək qeyri-muxtar ərazilər siyahısına daxil olunmasını hazırda davam edən muxtariyyət prosesi ilə müqayisə etmək əbəsdir.

Jozefa Ciakometti-Pireddanın fikrincə, Korsikanın müstəmləkə olduğunu və beləliklə, dekolonizasiya edilməli olduğunu söyləmək suverenliyə və müstəqilliyə dair qərar vermək hüququ baxımından dövlətlə müzakirə üçün vacib amildir.

Korsika BMT-nin özünüidarə etməyən ərazilər siyahısına daxil olmaq üçün bütün hüquqi və siyasi tələblərə cavab verir. Aralıq dənizində yerləşən Malta da İkinci dünya müharibəsinin sonundan 1964-cü ilədək, yəni, müstəqillik əldə edənə qədər bunu yaşayıb. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı “bütün insanlar özünüidarə hüququna malikdir” prinsipini təsbit edib və bu hüquq çərçivəsində onlar öz siyasi statuslarını azad şəkildə müəyyənləşdirir, iqtisadi, sosial və mədəni sahələrdə inkişaflarını sərbəst həyata keçirirlər.

 “Nazione” partiyası adanın “müstəmləkəsizləşdiriləcək ərazi” olmasına səs vermək üçün Korsika Assambleyasına çağırış edib.

Mübariz ABDULLAYEV

Paylaş:
Baxılıb: 170 dəfə

Xəbər lenti

Hamısına bax

YAP xəbərləri

YAP xəbərləri

YAP xəbərləri

Qalibiyyət sevinci

05 Noyabr 17:22

YAP xəbərləri

Mədəniyyət

Uğura gedən yol

05 Noyabr 14:10  

İqtisadiyyat

Siyasət

10-cu görüş...

05 Noyabr 09:23

Sosial

İqtisadiyyat

Dünya

Dünya

Arxiv
B Be Ça Ç Ca C Ş
1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30