Tacikistanla Qırğızıstan arasında...

Ana səhifə / Analitik / Tacikistanla Qırğızıstan arasında...

Tacikistanla Qırğızıstan arasında...

28.01.2022 [23:06]

Hərbi insidentin miqyası genişlənə bilərmi?

Pərviz SADAYOĞLU

Mərkəzi Asiyada vəziyyət yenidən gərginləşir. Budəfəki insident Qırğızıstanla Tacikistan arasında baş verib. Yayılan məlumata görə, qarşıdurma zamanı 1 nəfər ölüb, 17 nəfər yaralanıb. Qırğızıstan tərəfi bildirib ki, atışmanı başladan Tacikistan sərhədçiləri olub. Lakin Düşənbə bu fikirlə razılaşmır və toqquşmanın onların vətəndaşlarının avtomobillərinə hücum edilməsinə görə yarandığını deyir. İki ölkənin sərhəd qoşunlarının bölmələri arasında əsas atışmalar isə Tort-Koço və Çir-Dobo ərazilərində gedib.

İnsidentin yaranma səbəbi isə iki dövlət arasındakı sərhəd məsələsidir. Tacikistanla Qırğızıstan arasındakı sərhədin uzunluğu təxminən 950 km-dir. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra sərhəddə onlarla mübahisəli hissə qalıb. Demarkasiya və delimitasiya üzrə danışıqlar prosesi 2002-ci ildə intensivləşib və o vaxtdan indiyədək komissiyaların, işçi qrupların iki yüzə yaxın iclası keçirilib. Hazırda delimitasiya və demarkasiya prosesində sərhəddən keçən xəttin 550 km-ə yaxını artıq təsvir edilib. Lakin indiyədək iki ölkənin sərhədində yerli sakinlər arasında münaqişələr yaranır ki, bu da tez-tez atışmalarla müşayiət olunur.

Yeri gəlmişkən, yanvarın 28-də gecə saatlarında Qırğızıstan və Tacikistan nümayəndələri arasında aparılan danışıqlardan sonra sərhəddə tam atəşkəs haqqında razılığa gəlinib. Danışıqlarda Qırğızıstanın Batken vilayətinin və Tacikistanın Soqd vilayətinin qubernatorları, iki ölkənin sərhəd idarələrinin və hüquq-mühafizə orqanlarının nümayəndələri iştirak ediblər. Bununla bağlı məlumat yayan Qırğızıstanın Sərhəd Xidmətinin mətbuat mərkəzindən bildirilib ki, danışıqların yekunlarına görə müəyyən razılıqlar əldə olunub. Razılaşmada hər bir tərəfin sərhədə cəlb edilmiş əlavə qüvvə və vasitələrin daimi dislokasiya yerlərinə çıxarılması, Batken-İsfana magistral yolu boyunca hərəkətin açılması, münaqişələrin qarşısının alınması üçün sərhədyanı rayonların hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının birgə patrul xidməti nəzərdə tutulub.

Bu iki dövlət arasında mübahisəli torpaq məsələsi ilə bağlı zaman-zaman lokal toqquşmalar baş versə də, belə qarşıdurmalar müşahidə edilmirdi. Bu mənada, baş verənlər birmənalı qarşılanmır. Bəzi siyasi ekspertlər bu qarşıdurmada xarici təsirlərin olmasını da istisna etmirlər.

Məsələ ilə bağlı fikirlərini “Yeni Azərbaycan” qəzetinə bölüşən politoloq Qabil Hüseynli SSRİ-nin dağılmasının ardından Orta Asiyada sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası ilə bağlı köklü problemlərin meydana çıxdığını diqqətə çatdırıb. Bu mənada, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi məsələsi həmin regionda ən müşkül problemlərdən birinə çevrilib: “Sovet hakimiyyəti inzibati ərazi vahidlərinin tabeliyini tez-tez dəyişdiyi üçün bu gün belə problemlər ortaya çıxır. Amma budəfəki qarşıdurmanın miqyası böyük olub. Yayılan məlumatlarda dövlət güc strukturlarının da bu qarşıdurmalarda iştirak etdiyi bəlli olub. Bu, olduqca narahatedici amildir. Nəzərə almaq lazımdır ki, sözügedən ərazilər Əfqanıstana yaxındır və orada bəzi silahlı birləşmələrin də olma ehtimalı böyükdür. Bu mənada, qarşıdurmanın lokal - sərhəd məsələsindən çıxaraq siyasi müstəviyə keçmə ehtimalı da var”.

Politoloq qeyd edib ki, hazırda Mərkəzi Asiya regionu dünyanın aparıcı siyasi qütblərinin diqqət mərkəzində olan bölgələrdəndir. Bu ərazi Çin, Rusiya, Əfqanıstan kimi ölkələrlə sərhəd zonasıdır. Ona görə də siyasi maraqlardan doğan bəzi ziddiyyətlər də ortaya çıxa bilər ki, bu da münaqişənin daha da alovlanmasına zəmin yaradar. “Bu münaqişənin motivi sərhədlərin müəyyənləşməsi məsələsi olsa da, bəzi nüansları gözdən qaçırmaq olmaz. Qarşıdurma tərəfləri KTMT-də müttəfiqdirlər. Bu qurum isə Rusiyanın da üzv olduğu hərbi ittifaqdır. KTMT üzvü olan iki dövlətin silahlı qarşıdurması Rusiyanın dayaqlarına mənfi təsir göstərir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya ilə NATO arasındakı Ukrayna gərginliyi hər an alovlana bilər. Əminəm ki, qonşu dövlətlərin səyi nəticəsində Tacikistanla Qırğızıstan arasında müvəqqəti də olsa, sabitlik yaradılacaq”, -deyə Q.Hüseynli əlavə edib.

Paylaş:

Baxılıb: 214 dəfə

Xəbər lenti

Hamısına bax