3 Maya gedən yol...
03.05.2025 [10:43]
Türkçülük Günüdür!
Hər bir xalq öz keçmişini, tarixini bilməlidir. Əcdadlardan qalan mirası yaşatmaq türk dünyasının xalqları üçün əhəmiyyət kəsb edən mənəvi dəyərlərdən sayılır. Türkçülük milliyyətçilik demək deyil. Özünü türk sayanlar kim olduqlarını, harada doğulduqlarını, tarixlərini mütləq bilməlidirlər.
Yeri gəlmişkən, mayın 3-ü Türkçülük Günü kimi qeyd olunur. Dünyadakı türklərin hər il qeyd etdiyi bu günə gətirən proseslər 1942-ci ildən başlayıb. Həmin dövrdə Türkiyənin Baş naziri milli düşüncə sahibi Şükrü Saraçoğlu olsa da, dövlət məmurları arasında kommunistlərin də sayı az deyildi. Təhsil naziri Hasan Ali Yücel kommunist olduğunu açıq söyləyir, bu siyasi görüş daşıyıcılarını orta və ali təhsil ocaqlarına yerləşdirirdi.
Türkçülüyün tarixində dönüş nöqtəsi
Ölkədə kommunizm ideologiyasının yayılması, milli düşüncənin sıxışdırılması millətçi aydınları narahat etməyə başlamışdı. Dövrün böyük fikir adamlarından Nihal Atsız və digər aydınlar prosesin dayanması üçün addımlar atılmasını vacib sayır, “Bozkurt”, “Orhun”, “Çınaraltı” dərgilərində kommunizmin iç üzünü açan yazılar dərc edirdilər.
Türk ziyalılarının Sovet İttifaqının timsalında kommunizmin türk irqinin məhvinə yönəlik ideologiya olduğunu bildirən məqalələri kommunistlərə qoşulan xeyli gənci bu yoldan çəkindirdi. Ancaq kommunistlər təşkilatlanmaqda davam edir və sürətlə çoxalırdılar. Həmin günlərdə Nihal Atsız Şükrü Saraçoğluna açıq məktub yazır. Məqalə “Orhun” dərgisinin 1944-cü il mart sayında dərc edilir. Məktubda təhsil naziri Hasan Ali Yücelin əmri ilə məktəblərdə, universitetlərdə kommunizmi təbliğ edən çap məhsullarının yayıldığı, bunun üçün ianə toplandığı bildirilir. Onun bu məsələdə ən yaxın silahdaşının Sebahattin Ali olduğu göstərilir.
Yazılanlar təhsil naziri üçün ciddi problemə çevrilir. Nazir Yücel və “Ulus” qəzetinin baş redaktoru Falih Rıfkı Atayın təşfiqi ilə Sabahattin Ali Nihal Atsızı məhkəməyə verir. 1944-cü il aprelin 26-da başlanan məhkəmə prosesi elə böyük marağa səbəb olur ki, insanların çoxluğundan hakimlər salona girməkdə çətinlik çəkirlər. Məhkəməni davam etdirmək mümkün olmadığı üçün proses mayın 3-dək təxirə salınır.
Məhkəmə başlayan saatlarda milliyyətçi gənclik Ankarada böyük etiraz yürüş-mitinqi keçirir, türkçülüyə dava açanların cəzalandırılmasını tələb edirlər. Hökumət mitinqi dağıdır, 165 tələbə həbs edilərək Ankara zindanlarına salınır. Bu olay Türkiyə tarixində kommunizm əleyhinə ən böyük mitinq kimi düşür.
Mayın 3-də məhkəmə Nihal Atsızı da həbs edir. O, hücrələrinə bir nəfərin güclə sığa biləcəyi və buna görə də “tabutluq” adlandırılan həbsxanaya göndərilir.
İllər sonra Atsız həmin günlər haqqında yazırdı: “3 May türkçülüyün tarixində bir dönüş nöqtəsidir. O zamana qədər yalnız duyğu və düşüncə olan, ədəbi və elmi sərhədləri çox da aşmayan türkçülük birdən-birə geniş bir hərəkata çevrildi.
3 May türkçülərin günü olsa da, ona bir bayram deyə bilməyəcəyik. Çünki illərlə sürəcək böyük iztirabımız həmin gündən başladı. Ona bir matəm demək də qəbul edilməz. Çünki həmin gün bizə bu qədər sıxıntı arasında böyük bir imtahan vermək, ürəkləri ilə ürəksizləri ər meydanında sınaqdan çıxarmaq, yaxşı ilə yamanı ayırmaq fürsəti verdi. Türkçülər, kütləvi və ya fərdi olaraq 3 Mayı anaq və ucaldaq”.
Türkçülük Günü ilk dəfə cəza evində keçirilib
1945-ci ilin 29 martına qədər davam edən məhkəmə prosesində Türkiyə siyasətinin 23 önəmli şəxsi haqqında “vətənə xəyanət” maddəsi ilə həbs qərarı çıxarılır. Zeki Velidi Togan, Alparslan Türkeş, Nihal Atsız, Reha Oğuz Türkkan, Cihat Savaş Fer, Nurullah Barıman, Fethi Tevetoğlu, Nejdet Sançar, Cebbar Şenel və Cemal Oğuz Öcal kimi milli düşüncəli insanlar həbsxanalarda ağır işgəncələr görür.
Türkçülük Gününü ilk dəfə 3 May məhkumları cəza evində keçirib. 1954-cü ildən isə Nihal Atsızın istəyi ilə hər il həmin gün Türkçülük Günü kimi qeyd olunmağa başlayıb. Alparslan Türkeş Milliyyətçi Hərəkat Partiyasını qurandan bu günə qədər 3 May daha geniş qeyd olunur.
Bütün dünya türklərini 3 May Türkçülük Günü münasibəti ilə təbrik edirik!
Yeganə BAYRAMOVA
Xəbər lenti
Hamısına bax
YAP xəbərləri
22 May 23:34
YAP xəbərləri
22 May 23:16
Dünya
22 May 23:07
YAP xəbərləri
22 May 22:43
İdman
22 May 22:35
YAP xəbərləri
22 May 22:14
YAP xəbərləri
22 May 21:52
Dünya
22 May 21:34
YAP xəbərləri
22 May 21:10
İdman
22 May 20:53
YAP xəbərləri
22 May 20:39
Dünya
22 May 20:13
YAP xəbərləri
22 May 19:47
YAP xəbərləri
22 May 19:26
Hadisə
22 May 19:11
YAP xəbərləri
22 May 18:54
YAP xəbərləri
22 May 18:12
YAP xəbərləri
22 May 17:51
Xəbər lenti
22 May 17:37
Xəbər lenti
22 May 17:26
YAP xəbərləri
22 May 17:21
Siyasət
22 May 16:50
Sosial
22 May 16:32
YAP xəbərləri
22 May 16:25
YAP xəbərləri
22 May 16:11
YAP xəbərləri
22 May 16:09
YAP xəbərləri
22 May 16:08
YAP xəbərləri
22 May 16:05
YAP xəbərləri
22 May 16:03
YAP xəbərləri
22 May 16:01
Sosial
22 May 15:49
YAP xəbərləri
22 May 15:34
Mədəniyyət
22 May 15:26
Mədəniyyət
22 May 15:25
Dünya
22 May 15:08
YAP xəbərləri
22 May 15:03
Gündəm
22 May 14:59
Gündəm
22 May 14:58
Gündəm
22 May 14:57
YAP xəbərləri
22 May 14:30
İqtisadiyyat
22 May 14:26
Sosial
22 May 14:24
Hərbi
22 May 13:48
YAP xəbərləri
22 May 13:29
Sosial
22 May 13:02
YAP xəbərləri
22 May 12:59
YAP xəbərləri
22 May 12:31
Din
22 May 12:23
Sosial
22 May 12:22
Dünya
22 May 11:23
Gündəm
22 May 11:17
İqtisadiyyat
22 May 10:47
İdman
22 May 10:40
Sosial
22 May 10:38
İqtisadiyyat
22 May 10:36
İqtisadiyyat
22 May 10:35
Siyasət
22 May 10:31
Analitik
22 May 10:19
İqtisadiyyat
22 May 09:56
Analitik
22 May 09:42
Analitik
22 May 09:25
Dünya
22 May 09:11
Mədəniyyət
22 May 08:50
MEDİA
22 May 08:34
Sosial
22 May 08:16
Sosial
21 May 23:45
İdman
21 May 23:38
Sosial
21 May 23:17
Sosial
21 May 22:52
Dünya
21 May 22:35
