Sürgün həyatı yaşayan aktyorun anım günüdür

AZ RU EN

Ana səhifə / Mədəniyyət / Sürgün həyatı yaşayan aktyorun anım günüdür

Sürgün həyatı yaşayan aktyorun anım günüdür

24.10.2023 [13:56]

M.BAYRAMLI

Mirzəağa Əliyevin bu gün anım günüdür. Azərbaycan teatr və kino aktyoru, SSRİ xalq artisti 1883-cü ildə Bakının Hövsan kəndində anadan olub. İlk təhsilini mədrəsədə və rus-tatar məktəbində alıb. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin toxuculuq fabrikində usta köməkçisi olan Mirzağa Əliyev ilk dəfə 1901-ci ildə Nəcəf bəy Vəzirovun “Müsibəti-Fəxrəddin” pyesinin tamaşaya qoyulması zamanı Şahmar bəy rolunda səhnəyə çıxıb. Nəcəf bəy Vəzirov və Cahangir Zeynalov onun aktyor kimi yetişməsinə təsir göstəriblər. 1906-1907-ci illərdə “Həmiyyət” teatr truppasının rəhbəri və aktyoru olub. "Bismillah", "Hacı Qara", "Məhəbbət oyunu", "Almaz", "Bakının işıqları" və s. filmlərdə çəkilib.

1912-ci ildə ictimai fəaliyyətinə görə Həştərxana sürgün edilib. Görəsən, 29 yaşlı aktyorun Həştərxana sürgün edilməsinin səbəbi və ya səbəbləri nə idi? Mirzağa Əliyevə qarşı bu ifrat dözümsüzlüyün səbəbi nə ola bilərdi? Bəzi qaynaqlara görə, Mirzağa Əliyevin çar hökumətinin qəzəbinə tuş gəlibmiş. Əməkdar incəsənət xadimi İlham Rəhimli yazılarının birində belə qeyd edir: “Azərbaycan teatr tarixində ilk dəfə olaraq 1912-ci ilin noyabrında “Nicat”ın aktyoru Mirzağa Əliyev tamaşa zamanı səhnədən dövlət əleyhinə söz işlətdiyinə görə Hacıtərxan şəhərinə sürgün edilib”.

Mirzağa Əliyev Azərbaycanın ilk aktrisası kimi tanınan Gövhər Qazıyeva ilə ailə qurur. Sənət dostluğunun yerini həyat yoldaşılığı əvəz edir. Ailə qurduqdan qısa müddət sonra isə məlum sürgün hadisəsi yaşanır. Daha sonra cütlük ayrılır. Qaynaqlara görə, Həştərxanda sürgündə olarkən yerli teatr həvəskarlarının köməyi ilə teatr truppası yaradıb, Volqaboyu şəhərlərdə tamaşalarla çıxış etməyə başlayıb. Görkəmli aktyor sürgünə göndərildikdən bir il sonra, Romanovlar sülaləsinin 300 illiyi ilə əlaqədar əfv edilib və Bakıya qayıdıb.

1916-cı ildə Bakıda tamaşaya qoyulmuş Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” komediyasındakı İsgəndər rolu onun yaratdığı klassik obrazlar silsiləsinə daxildir.

Eləcə də M.Əliyev Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrının təşkilatçısı olub. 1924-cü ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında çalışıb. Aktyor yumoru, satiranı, “öldürücü” gülüşü obrazın xarakterində cəmləşdirirdi. Rejissor Hüseyn Seyidzadə “O olmasın, bu olsun”u ekranlaşdıracaq və Məşədi İbad roluna Mirzağa Əliyevi çəkmək istəyirdi. Lakin çəkilişlər yenicə başlamış görkəmli aktyor dünyasını dəyişir. Bundan sonra rejissor “Məşədi İbad” rolunu Əliağa Ağayevə həvalə edir.

O, 1954-cü ildə vəfat edib. Məzarı Bakıda Fəxri xiyabandadır.

Görkəmli aktyorun muzeydə qorunan fotoneqativi teatr tariximizin tədqiqi və təbliği baxımından əhəmiyyətlidir. Belə ki, anadan olduğu Hövsan qəsəbəsində Mirzəağa Əliyev adına Mədəniyyət evi fəaliyyət göstərir. Bakının Yasamal rayonunda küçələrdən biri Mirzəağa Əliyevin adını daşıyır. Habelə bu gün AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Neqativ fondunda sənətkarın fotoneqativi qorunur. Qeyd edək ki, həmin fotoneqativdə 1952-ci ildə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrının səhnəsində Nikolay Qoqolun “Müfəttiş” tamaşasında oynadığı Osip rolunda əks olunub.

Paylaş:

Baxılıb: 244 dəfə