Az tədqiq edilmiş bakteriyaların mikrobiologiyanın gələcəyindəki rolu

Bakı:

14°C

94%

3m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Dünya / Az tədqiq edilmiş bakteriyaların mikrobiologiyanın gələcəyindəki rolu - TƏDQİQAT

Az tədqiq edilmiş bakteriyaların mikrobiologiyanın gələcəyindəki rolu - TƏDQİQAT

12.01.2025 [12:45]

Mikrobiologiya sahəsində aparılan tədqiqatlar, alimlərin diqqətinin yalnız bir neçə orqanizmə yönəlməsi səbəbindən qeyri-bərabər şəkildə irəliləyir. Ann Arbor şəhərindəki Miçiqan Universitetinin mikrob sistemləri üzrə bioloqu Paul Censen tərəfindən aparılan yeni bir araşdırma bakteriya növlərinin yalnız kiçik bir qrupunun geniş şəkildə öyrənildiyini, lakin bir çoxunun elmi diqqətdən kənarda qaldığını ortaya qoyur.

AZƏRTAC “Nature” jurnalına istinadla xəbər verir ki, P.Censen və onun komandası diş çürüməsinə səbəb olan “Streptococcus sobrinus” adlı bakteriya üzərində tədqiqatlarını genişləndirmək üçün süni intellekt alətlərindən istifadə edərək mövcud ədəbiyyatı araşdırmağa cəhd edib. Lakin onlar aşkar ediblər ki, bu növlə bağlı mövcud olan nəşrlərin sayı olduqca məhduddur. Belə ki, mikrobiologiya üzrə dərc olunan məqalələrin təxminən yarısı cəmi 10 bakteriya növünə həsr olunub. Halbuki məlum bakteriya növlərinin 74 faizi üzrə heç bir nəşr yoxdur.

Mikrobiologiya elmi molekulyar biologiyanın əsaslarının formalaşdırılmasında mühüm rol oynayan “Escherichia coli” kimi model orqanizmlərə yönəlib. Məsələn, təkcə E. Coli ilə bağlı 312 mindən çox nəşr mövcuddur və bu, bütün elmi ədəbiyyatın 21 faizini təşkil edir. Eyni zamanda, qızıl stafilokok (Staphylococcus aureus), vərəm törədicisi (Mycobacterium tuberculosis) və mədə xorasına səbəb olan “Helicobacter pylori” kimi insan patogenləri də geniş şəkildə öyrənilib. Lakin son illərdə mikrobiom tədqiqatları mikrobiologiyanın öyrənilmə sahələrindəki qərəziliyi daha da gücləndirib. Müxtəlif ekosistemlərdən, xüsusilə okeanlar və torpaqdan alınan bakteriyalar bu tədqiqatların əsas obyektlərindən kənarda qalıb.

İtaliyanın Trento Universitetində mikrobiom üzrə tədqiqatçı Nikola Seqata, insan sağlamlığı üçün vacib olan mikrobların çoxunun ya zəif tədqiq edildiyini, ya da heç araşdırılmadığını bildirir. Məsələn, sağlam insan mikrobiomunda bol olan mikroorqanizmlər ən yaxşı öyrənilmiş bakteriyalar siyahısında belə yer almır. Bu vəziyyət elmi araşdırmalarda əhəmiyyətli boşluqlar yaradır. Ostindəki Texas Universitetində mikrob ekoloqu Brett Baker isə təbiətdə geniş yayılmış dominant bakteriya növlərinin, xüsusilə müxtəlif ekosistemlərdəki mikroorqanizmlərin öyrənilmədiyini vurğulayır. O qeyd edir ki, təbiətdə əsas rol oynayan bakteriyaların bu siyahıda olmaması ciddi problemdir. Bu qeyri-bərabərliyin aradan qaldırılması üçün alimlər müxtəlif mikroorqanizmlərin, xüsusilə az öyrənilmiş və ya hələ adlandırılmamış növlərin tədqiqinə yönəlməli olduqlarını bildirirlər. Süni intellekt texnologiyalarının inkişafı, bu boşluqların doldurulmasında və geniş miqyaslı analizlərin aparılmasında mühüm rol oynaya bilər.

Bu tədqiqat mikrobiologiyada yeni və qeyri-adi yanaşmaların qəbul edilməsinin zəruriliyini vurğulayır və tədqiqat resurslarının daha ədalətli bölüşdürülməsinin əhəmiyyətini göstərir. Çünki yalnız belə yanaşmalar mikroorqanizmlərin insan sağlamlığı və ekosistemlərdəki rolunu tam başa düşməyə imkan verəcək.

Paylaş:

Baxılıb: 374 dəfə