Enerji diplomatiyasının növbəti uğuru

Bakı:

21°C

88%

8m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / İqtisadiyyat / Enerji diplomatiyasının növbəti uğuru

Enerji diplomatiyasının növbəti uğuru

20.05.2025 [09:57]

Azərbaycan Albaniyanı da Pan-Avropa enerji ailəsinə qoşur

Yaxın aylarda Azərbaycan qazı ilə təchiz olunan ölkələrin sırasına Albaniya da qoşulmuş olacaq. Albaniya hökuməti 2026-cı ildə Trans-Adriatik qaz kəməri (TAP) vasitəsilə Azərbaycan qazını əldə etməyi planlaşdırır. Bu ölkənin infrastruktur və energetika nazirinin müavini Seno Klosi bildirib ki, TAP boru kəməri Albaniya ərazisindən keçməklə İtaliya və digər region ölkələrinə yanacağı çatdırır. Kəmərin diversifikasiyası və şimala doğru ötürücü qolunun çəkilməsi layihəsi üzərində iş gedir ki, bu tədbirlərin başa çatmasından sonra Azərbaycan qazının Albaniyaya da nəqli mümkün olacaq.

Qeyd edək ki, TAP-ın 2026-cı ildən etibarən əlavə olaraq ildə 1,2 milyard kubmetr qaz nəql edəcəyi planlaşdırılır. Yanacağın 1 milyard kubmetrinin İtaliya, 200 milyon kubmetrinin isə Albaniyaya ötürülməsi nəzərdə tutulur.

Albaniya növbəti ildə Azərbaycan qazını əldə edəcək

Qaz hasilatının artması sözsüz ki, Azərbaycandan yanacaq əldə etmək ölkələrin ixrac coğrafiyasını böyütməkdədir. İlk ildə Avropanın cəmi 4 ölkəsinə qaz ixrac edən Azərbaycandan hazırda qaz alan Avropa dövlətlərinin sayı 10-a bərabərdir. Yeri gəlmişkən, 2025-ci ilin yanvar-aprel aylarında xarici ölkələrə, o cümlədən Avropa dövlətlərinə yanacaq nəqlinin həcminin genişlənməsinə səbəb olub. Qeyd edilən dövr ərzində Azərbaycandan Avropaya 4 milyard kubmetr qaz ixrac olunub ki, bu, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 5 faizdən çox artım deməkdir. Ötən 4 ayında ölkəmizdən Türkiyəyə 3,1 milyard kub.metr, Gürcüstana isə 0,9 milyard kubmetr qaz ixrac olunub.

Azərbaycan qazının Avropaya tədarükünü təmin edən Cənub Qaz Dəhlizinin tərkib hissəsi olan Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) vasitəsilə hazırda Avropanın 10 ölkəsi qaz əldə edir.

Hazırda TAP kəmərinin ötürücülük qabiliyyəti ildə 12 milyard kubmetr qaz təşkil edir və 2027-ci ilin sonunadək 20 milyard kubmetrə çatdırılması nəzərdə tutulub.

Ümumi uzunluğu 878 kilometr təşkil edən TAP Yunanıstanın şimal hissəsindən 550 kilometr, Albaniya ərazisindən 215 kilometr, Adriatik dənizinin dibi ilə 105 kilometr, İtaliya ərazisindən isə 8 kilometr məsafə qət edir. Boru xəttinin əhəmiyyətli bir hissəsinin Albaniya ərazisini əhatə etməsi bu ölkənin Azərbaycan qazı ilə təchizatını asanlaşdırır. Belə ki, TAP-ın ötürücü infrastrukturlarından olan Yunanıstan - Bolqarıstan İnterkonnektorunun (IGB) Albanuyanın mövcud qazqəbuletmə şəbəkəsi ilə əalqələndirilməsi yanacağın ixracını təmin etməyə imkan verir.

Növbəti illərdə ixracın daha da artması və Xəzərin Azərbaycana aid sektorlardakı yeni qaz yataqlarında hasilatın artırılması nəqin coğrafiyasını genişləndirəcək.

Proqnozlara əsasən, 2025-2027-ci illərdə ölkəmizin qaz istehsalı 40 faiz artacaq və Avropaya qaz nəql edən TAP kəmərinin illik gücü 20 milyard kubmetrədək artırılacaq. Nəticədə növbəti ildə Aİ-nin digər ölkələrinə də qaz nəqlini təmin etmək mümkün olacaq.

Yeni qaz blokları sifarişlərin icrasına imkan verir

Mütəxəssislərin apardığı kəşfiyyat işləri nəticəsində əldə edilmiş qiymətləndirmələrə əsasən, Azərbaycan Xəzər regionunda kifayət qədər qaz ehtiyatlarına malikdir və təsdiq edilmiş ehtiyatların həcmi 2.6 trilyon kubmetr proqnozlaşdırılır. Bu həcm daxili tələbat və ixracla birlikdə ən azı 100 ilə kifayət edir. Bu baxımdan Azərbaycanın Avropa Birliyinin qaz təchizatında bir əsrə yaxın tədarükçü dövlət olacağı şübhəsizdir. Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən “Babək”, “Naxçıvan”, “Zəfər-Məşəl”, “Ümid”, “Araz-Alov-Şərq” və “Şəfəq-Asiman” perspektiv strukturlarında proqnozlaşdırılan ehtiyatlar 2,6 trilyondan da çox mənbələrin formalaşmasına əsaslı zəmin yaradır.

Həmin resursların istismarı ilə yanaşı, əsas qaz bloku olan “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarının dərinsulu hissəsində əlavə hasilatın aparılması hazırda Azərbaycanla çalışan konsorsium üçün ən vacib planlardan biridir. Ötən il sentyabrın 20-də SOCAR, “BP”, “MOL”, “INPEX”, “Equinor”, “ExxonMobil”, “TPAO”, “ITOCHU” və “ONGC Videsh” şirkətləri arasında “AÇG”-nin dərinsulu hissəsi üzrə mövcud hasilatın pay bölgüsü sazişinə (HPBS) dair yeni sənədin imzalanması da bu maraqlara xidmət edir.

Beləliklə, Azərbaycanın mövcud qaz mənbələrindən yanacaq əldə etmək istəyən Avropa ölkələrinin sifarişləri və sayı artır. Bu, yaxın illərdə Avropa Birliyi regionunun təxminən 40 faizinin ölkəmizin liderliyi sayəsində enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi demək olacaq.

Xəzər regionu TAP üçün zəngin mənbədir

Xəzər regionuna zəngin yanacaq mənbəyi kimi xüsusi önəm verən Avropa İttifaqı məhz Azərbaycanın təşəbbüskarlığı sayəsində bölgənin digər ölkələrini - Türkmənistan, Özbəkistan, Qazaxıstanın da Cənub Qaz Dəhlizinə qoşulmasını və bununla da təkcə bu mənbədən Avropaya illik 100 milyard kubmetrə yaxın qaz nəqlinin əldə olunmasına çalışır. Aİ Mərkəzi Asiya-Xəzər regionlarından çoxşaxəli qaz habı şəbəkəsi yaratmaq niyyətindədir. Ssenariyə əsasən, Mərkəzi Asiyanın ehtiyatlarının, o cümlədən Türkmənistan qazının Avropaya nəqli üçün Azərbaycanın müəllifi olduğu TAP kəmərinin diversifikasiyanının daha da genişləndirilməsi nəzərdə tutulur. Artıq bununla bağlı hüquqi mexanizm də formalaşır. Belə ki, bir neçə ay əvvəl Azərbaycan, Türkiyə və Türkmənistan arasında təbii qaz sahəsində imzalanan saziş türkmən qazının da Türkiyəyə tədarükünə və TAP-a inteqrasiyasına zəmin yaradır.

ELBRUS CƏFƏRLİ

Paylaş:

Baxılıb: 141 dəfə