Bir ölçü, min imkan...

Bakı:

17°C

72%

11m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / İqtisadiyyat / Bir ölçü, min imkan...

Bir ölçü, min imkan...

14.10.2025 [08:52]

Standartlar keyfiyyətin və etibarlılığın təminatçısıdır

Gündəlik həyatımızda istifadə etdiyimiz hər bir məhsul, içdiyimiz su, sürdüyümüz avtomobil, istifadə etdiyimiz telefon və ya aldığımız dərman müəyyən standartlara əsaslanır. Əgər bu standartlar olmasaydı, dünyanın müxtəlif yerlərində istehsal olunan məhsullar bir-birinə uyğun gəlməz, beynəlxalq ticarət xaosa çevrilərdi. Belə ki, standartlaşdırma bəşəriyyətin ortaq dili, elmin və texnikanın vəhdətidir. Məhz bu vəhdət sayəsində bir ölkədə istehsal olunan cihaz digər ölkədə problemsiz işləyir, proqram təminatları, enerji sistemləri, rabitə vasitələri bir-birini tamamlayır.

İqtisadi-mədəni inkişafın və insanların həyat səviyyəsinin daimi olaraq yüksəlmə meyli istehsal olunan məhsul və xidmətlərin keyfiyyətinə nəzarətin də əhəmiyyətini artırır. Zəruri bir institusional fəaliyyət kimi standartlaşma da bu mənada, bütün dünyada tarixi təkamül yolu keçərək istər beynəlxalq miqyasda, istərsə də ölkəmizdə iqtisadi inkişafın mühüm amillərindən birinə çevrilib. Məhsul və xidmətlərin rəqabət qabiliyyətinin artmasını, insanların sağlamlığının qorunmasını və eləcə də ekoloji problemlərin də uğurlu həllini təmin edən standartlaşma işi nəticəsində müasir istehlakçını həmişə maraqlandıran keyfiyyət, komfort və təhlükəsizlik məsələləri öz həllini tapmış olur.

Məhz bu məsələlərin diqqətə alınması və onların davamlılığının təmin olunması mühüm problemlərdir və bunun aradan qaldırılması üçün Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı tərəfindən (ISO) beynəlxalq standartlar müəyyənləşdirilib.

ISO 1946-cı il oktyabrın 14-də standartlaşdırma üzrə milli qurumların fəaliyyət güclərinin birləşdirilməsi və işlərinin koordinasiyasının həyata keçirilməsi məqsədilə 25 ölkə nümayəndələrinin Böyük Britaniyanın paytaxtı Londonda toplaşması ilə yaradılıb və rəsmi olaraq 1 il sonra fəaliyyətə başlayıb. 14 oktyabrın Beynəlxalq Standartlaşdırma Günü kimi qeyd olunması ISO-nun prezidenti Faruk Sunterin (Türkiyə) təşəbbüsü ilə 1970-ci ildən qərara alınıb. Bu günün məqsədi standartlaşdırmanın qlobal iqtisadiyyat üçün əhəmiyyəti haqqında məlumatlılığı artırmaqdır. Dünyanın bir çox yerində Beynəlxalq Standartlaşdırma Günü münasibətilə müxtəlif formada tədbirlər, sərgilər, maarifləndirici seminarlar və konfranslar keçirilir.

Əsas məqsəd nədir?

İstehsalın effektivliyinin artırılması, istehlakçılara çatdırılan mal, məhsul və xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, insan sağlamlığının qorunması istiqamətində təhlükəsizlik normalarının daha da təkmilləşdirilməsi, ətraf mühitin qorunması və digər məsələlər standartlaşdırmanın əsas məqsədlərindəndir.

Hər hansı bir beynəlxalq standart təklifinin qəbulu prosesi konkret sahədə müəyyən bazar ehtiyacına cavab verən layihənin hazırlanmasından başlayır, daha sonra üzv dövlətlərin nümayəndələri təklifi müzakirə edir və səs verirlər. Bu proses təxminən 3 il çəkə bilir. Bütün standartlar sistemi əməkdaşlıq üzərində qurulub.

Beynəlxalq standartlar işi daha səmərəli yerinə yetirmək üçün praktik həllər təklif edir. Məsələn, biz hazırda dünyanın istənilən ölkəsində saatın neçə olduğunu və ya ümumiyyətlə, bu gün ayın neçəsi olduğunu asanlıqla öyrənə bilirik. Kağızın müəyyən ölçülərdə istehsala buraxılması, hər bir ölkənin valyuta üçün öz standartlarını işləyib hazırlaması və s. hər biri beynəlxalq standartlara daxildir. Bu standartlardan istifadə etməklə biz həllin bir hissəsi oluruq.

Beynəlxalq standartlar bu gün avtomobildən tutmuş telekommunikasiyaya qədər bütün texnologiyaların inkişafını təmin edir, ticarətdə texniki maneələri aradan qaldırır və təchizat zəncirlərini təkmilləşdirir. İqtisadiyyatın inkişafında da standartlaşdırmanın rolu böyükdür. Bu standartlara uyğunluq istehlakçılara da kömək edir. Onlar məhsulların təhlükəsiz və ətraf mühit üçün yaxşı olduğunu bilirlər. Standartlar inam yaradır və bunlara sahib olmaqla həyatımızın nə qədər yaxşılaşdığını görə bilərik. Məsələn, beynəlxalq standartlardan və sənayeləşmədən öncə orijinal istehsalçıya getmədən bir maşın və ya ehtiyat hissəsi əldə etməyin heç bir yolu yox idi. Lakin indi biz elektron cihaz alan zaman onun şəbəkələr və ya digər elektron cihazlarla əlaqə yarada biləcəyini bilirik. Çünki onların hamısı bir sıra standart tezliklərlə işləyir. Avtomobillərimiz müəyyən yanacaq növü ilə işləyir, çünki ISO bu tip avtomobillər üçün standart təyin edir.

Azərbaycanın standartlaşdırma təcrübəsi

Müstəqil, beynəlxalq qeyri-dövlət və qeyri-kommersiya təşkilatı olan ISO-da dünyanın 164 milli standartlaşdırma orqanı təmsil olunur. Azərbaycan Respublikası 7 iyul 2003-cü ildən Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi (2003-2008-ci illərdə Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Agentliyi) vasitəsilə tamhüquqlu üzv olaraq təmsil olunur. Hazırda yerli ekspertlərimiz ISO-nun 14 Texniki Komitəsində müşahidəçi və tamhüquqlu üzv olaraq iştirak edir. Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu 2017-ci ilin dekabr ayından ISO-nun tamhüquqlu üzvüdür.

Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu respublikamızı beynəlxalq və regional təşkilatlarda milli standartlaşdırma qurumu kimi təmsil edir və ölkəmizdə standartlaşdırma siyasətini həyata keçirir. Bu qurum yerli istehsal məhsullarının keyfiyyət və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə ölkəmizdə qüvvədə olan standartları təkmilləşdirir, beynəlxalq, Avropa, bir sıra qabaqcıl ölkələrin norma və standartlarına uyğunlaşdırır.

Məlumdur ki, Azərbaycan qlobal proseslərin fəal iştirakçılarındandır. Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu (AZSTAND) milli standartların beynəlxalq tələblərə uyğunlaşdırılması istiqamətində mühüm addımlar atır. Bu, həm yerli məhsulların keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, həm də onların dünya bazarına çıxış imkanlarının genişlənməsinə şərait yaradır.

Standart - sadəcə bir sənəd deyil, keyfiyyətin, təhlükəsizliyin, etibarlılığın və inkişafın rəmzidir. Bu gün dünyamız texnologiyanın sürətlə dəyişdiyi, innovasiyaların həyatın bütün sahələrinə nüfuz etdiyi bir dövrdən keçir. Belə şəraitdə standartlar cəmiyyətin və sənayenin dayanıqlı inkişafı üçün bələdçi rolunu oynayır. Beləliklə, Beynəlxalq Standartlaşdırma Günü təkcə mütəxəssislərin deyil, hər birimizin bayramıdır. Çünki standartlar həyatımızı asanlaşdıran, təhlükəsizliyimizi qoruyan mühüm anlayışdır.

Yeganə BAYRAMOVA

Paylaş:

Baxılıb: 4 dəfə