Orfoqrafiya lüğətlərinin bəxti niyə gətirmir?

Ana səhifə / Xəbər lenti / Orfoqrafiya lüğətlərinin bəxti niyə gətirmir?

Orfoqrafiya lüğətlərinin bəxti niyə gətirmir?

21.01.2022 [23:23]

Lüğət yenidən nəşr olunacaq

Nicat DİLQƏMLİ

“Azərbaycan dilinin Orfoqrafiya Lüğəti bu il yenidən nəşr olunacaq”.

Bunu KİV-ə açıqlamasında Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli deyib. Onun sözlərinə görə, təkmilləşdirilmiş formada yeni lüğətin 2022-ci il ərzində çap olunması nəzərdə tutulub: “Bu il Azərbaycan dilinin yeni Orfoqrafiya Lüğətinin təkmilləşdirilmiş formada ikinci nəşrinin çap olunması nəzərdə tutulub və bu, elm və nəşriyyatın planına daxil edilib. Yəni lüğəti bu il təkrar nəşr edəcəyik, çünki buna tələbat da böyükdür. Artıq bütün sözləri bir daha diqqətlə oxumaq və digər məsələlərlə bağlı müvafiq tapşırıqlar verilib. Dilçilik İnstitutuna da bununla bağlı tapşırıq və göstərişlər verilib. Yeni lüğətdə bu və ya digər nöqsanlar varsa, hamısı aradan qaldırılacaq”.

Qeyd edək ki, Azərbaycan dilinin son Orfoqrafiya Lüğətinə “hörümçək” sözü salınmaması ictimaiyyət arasında etirazla qarşılanıb. Dilçilik İnstitutu və digər məsul şəxslər isə həmin sözün lüğətdə yer almamasını sırf texniki qüsur kimi dəyərləndirirlər.

Mövzu ilə bağlı “Yeni Azərbaycan”a danışan professor Qulu Məhərrəmli bildirib ki, son illərdə çap olunan Orfoqrafiya lüğətlərinin bəxti gətirmir: “Müəyyən səhlənkarlıqlar, problemlər olur. Ümumiyyətlə, bu iş çox çətin bir işdir. Buna görə Dilçilik İnstitutunun fəaliyyətini qiymətləndirmək lazımdır. Amma nəzərə alsaq ki, orfoqrafiya lüğətləri dilimizin konstitusiyasıdır, bu işdə hər birimiz çox məsuliyyətli olmalıyıq. Orfoqrafiya lüğətlərinin tərtib edilməsinin konkret prinsipləri, qaydaları var. Əsas prinsip sözlərin işləkliyidir. Amma bizdə lüğətə çoxlu törəmə sözlər salırlar, belə olmaz. Tutaq ki, “beşmərtəbə, üçmərtəbə... binalar” deyirik. Bunun ardınca “yeddimərtəbə, səkkizmərtəbə...” yazmağa ehtiyac yoxdur. Bir-iki nümunə yazırıq ki, məsələn, “yeddimərtəbə” bitişik yazılır. Eləcə də alınma sözlər. Dəqiq prinsiplər olmalıdır. Qayda belədir ki, biz sözün o dildə səslənişini əsas götürüb o səslərin qrafik işarəsini veririk. Məsələn, 10 ingilisdən 8-i “votsap” deyir, yəni “o” ilə. Deməli, biz “votsap” yazmalıyıq. Amma lüğətə “vatsap” kimi qeyd olunub, bu, yanlışdır”.

“Mənə elə gəlir, bunu bir neçə nəfərin öhdəsinə buraxmaq olmaz. Arzu edərdim ki, müxtəlif qurum və təşkilatlar, dilçilər, jurnalistlər bu işdə aktiv iştirak eləsinlər.

Təəssüf ki, tərtibat zamanı hərf-hərf bölüb verirlər və belə olduqda bir hərfi işləyənin digərindən məlumatı olmur. Ona görə də redaktorlar, rəyçilər sonda bir yerə gələndə çox diqqətlə yoxlamalıdırlar. Çünki kiçik bir nöqsan bir neçə alimin əməyini yerə vurmaq deməkdir. Biz alimlərimizə hörmətlə yanaşmalıyıq. Amma ən önəmli iş lüğəti düzgün tərtib edib xalqımıza çatdırmaqdır”, - deyə Q.Məhərrəmli fikirlərinə əlavə edib.

Xatırladaq ki, “Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti” 5 ildən bir hazırlanır. Lüğət sonuncu dəfə ötən il çap olunmuşdu.

Paylaş:

Baxılıb: 197 dəfə

Xəbər lenti

Hamısına bax