Olmayan münaqişənin “vasitəçi”si...
25.01.2025 [10:15]
ATƏT-in Minsk qrupu öz aktuallığını itirib
Ermənistanın qrupun ləğvi ilə bağlı müraciəti gecikdirməsi fərqli planlardan xəbər verir
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında normallaşma ilə bağlı proses finişə yaxınlaşdıqca, bəzi məsələlər daha çox diqqəti cəlb edir. 2023-cü il antiterror tədbirlərinin ardından özünün suverenliyini təmin edən Azərbaycan 30 ildən artıq davam etmiş ədalətsizliyə son qoydu - separatçı xunta rejiminin ləğv edilməsi ilə yeni reallıqlar ortaya çıxdı. Bu reallıqlar həm də hüquqi gerçəkliklərin proyeksiyası idi - bütün beynəlxalq sənədlərdə, qətnamə və qərarlarda, hətta bəyanatlarda belə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bütün vahidlər üzrə tanınıb. Bu mənada, Qarabağ adlı bir “münaqişənin” bitməsi həm də Azərbaycanın hüquqlarının, suverenliyinin bərpasının təsdiqi demək idi.
Ötən müddət ərzində isə Ermənistanın siyasi hakimiyyəti bu faktı dəfələrlə etiraf edib - bildirilib ki, Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir. Ötən ildən başlayan, bu il isə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyan sərhədlərin delimitasiyası prosesi isə münasibətlərin yaxınlaşması üçün əsl məqama çevrilmə imkanını özündə ehtiva edir - rəsmi İrəvan sülh üçün özündə siyasi iradə formalaşdırmalıdır.
Aktual olmayan qrup...
Beləliklə, münaqişənin başa çatması həm də ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvini aktuallaşdırır. Artıq tərəflər vasitəçisiz bir ortamda razılaşmanın bir addımlığındadırlar, sülh sənədinin şərtlərinin mühüm əksəriyyəti razılaşdırılıb. Son reallıqlar bu quruma ehtiyacın qalmadığını faktiki olaraq ortaya qoyur. Azərbaycan öz iradəsi və gücü hesabına beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə, BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin edərək işğala son qoyub. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin mövcud olmadığı halda bu tənzimləyici mexanizmin qalması nə dərəcədə məqsədəuyğun ola bilər?
Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev ötən ilin dekabrında “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin Baş direktoru Dmitri Kiselyova müsahibəsində sülh sənədinin 17 maddəsinin 15-nin razılaşdırıldığını bildirmişdi və razılaşdırılmamış iki maddədən birinin də məhz ATƏT-in Minsk qrupu ilə bağlı olduğunu qeyd etmişdi: “Bizim ikinci şərtimiz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvidir. Bu məsələ konsensusla həll edildiyinə görə, formal olaraq bunu Ermənistanın razılığı olmadan etmək mümkün deyil. Hərçənd ATƏT-in Minsk qrupu artıq çoxdandır fəaliyyətsizdir, amma formal olaraq mövcuddur və bizim məsələmiz ondan ibarətdir ki, əgər Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa, Minsk qrupu isə Qarabağ məsələsinin həlli üçün yaradılıbsa, onda o nəyə lazımdır? Yəni, Ermənistanın onun ləğv edilməsini, ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv edilməsi üçün bizimlə birlikdə ATƏT-ə müraciət etməyi istəməməsi onu göstərir ki, revanşistlərin planları kifayət qədər ciddidir”.
Xatırladaq ki, Ermənistan ilə Azərbaycan arasındakı münaqişənin tənzimlənməsi üzrə birbaşa vasitəçi qismində tanınan Minsk qrupunun əsası 1994-cü ildə keçirilən ATƏM-in Budapeşt Zirvə toplantısı zamanı qoyulub. 28 avqust 1995-ci ildə isə ATƏT-in Fəaliyyətdə olan Sədrinin ATƏT-in Minsk Konfransının müzakirəsində olan münaqişə üzrə Şəxsi Nümayəndəsi (ŞN) vəzifəsi təsis olunub. 1 yanvar 1997-ci ildən münaqişənin sonuna qədər ATƏT-in Minsk prosesinə həmsədrlər qismində ABŞ, Rusiya və Fransa başçılıq ediblər.
Ermənistanın “ümidi”...
Əslində isə, Ermənistanın ATƏT-in Minsk qrupunun saxlanılmasında istəyi tamam fərqli aspektdən irəli gəlir. Azərbaycanın irəli sürdüyü tələblərdən biri də Ermənistanın dövlət Konstitusiyasında dəyişikliyin edilməsi, oradan Azərbaycan torpaqlarına qarşı iddianın rəsmən çıxarılmasıdır. Ermənistan isə bu dəyişikliyi etməyə “tələsmir”. Onlar düşünürlər ki, indiki vəziyyətdə sülhü imzalamaqla gələcək üçün vaxt qazanmış olacaqlar. Yaranan ilk fürsətdəcə imzalanan sülhü bir kənara qoyaraq öz əsassız iddialarını yenidən gerçəkləşdirməyə çalışacaqlar. Bu işdə isə onlara ATƏT-in Minsk qrupunun saxlanılması “yardım” edə bilər. Bu yolla Ermənistan vəziyyəti yenə də 1990-cı illərə “transfer” etmək, özünün işğalçı niyyətini həyata keçirmək istəyir.
Təbii ki, Azərbaycan buna yol verməyəcək. Maraqlıdır ki, Minsk qrupunun həmsədr ölkələri də bu formatın artıq ömrünü başa vurduğunu dilə gətirib. Məsələn, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov 24 iyun 2022-ci ildə azərbaycanlı həmkarı Ceyhun Bayramovla görüşündə “Minsk qrupu fəaliyyətini dayandırıb” açıqlamasını vermişdi. Eyni zamanda, Minsk qrupunun digər həmsədri olan ABŞ-da Minsk qrupuna ehtiyac görmür. ABŞ dövlət katibinin Qafqaz üzrə müşaviri Filip Riker 2022-ci il noyabrın 17-də verdiyi açıqlamada faktiki ollaraq Lavrovun sözlərini bu şəkildə təkrarlamışdı: “Minsk qrupu mexanizmi işləmir. Vaşinqton Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh quruculuğuna dəstək verir”.
Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması prosesinə xələl yetirmək üçün məqam gəzən Fransa da isə, təbii ki, bu məsələdə susqunluğunu qoruyur. Paris bölgəyə nəzərən erməni kartını əldən çıxarmamaq üçün Minsk qrupu formatına da bir vasitə kimi yanaşır.
Amma bütün bunlar heç bir əhəmiyyət daşımır - fakt odur ki, Azərbaycanın özünün iradəsi və gücü ilə münaqişəyə son qoyub. ATƏT-in Minsk qrupu isə sülhə mane olmaqdan başqa bir işə yaramır...
P.İSMAYILOV
Xəbər lenti
Hamısına bax
Elm
10 Fevral 23:46

İdman
10 Fevral 23:28

Sosial
10 Fevral 23:18

İdman
10 Fevral 22:56

Dünya
10 Fevral 22:34

Sosial
10 Fevral 22:15

Elm
10 Fevral 21:58

Dünya
10 Fevral 21:37

Diaspor
10 Fevral 21:14

Xəbər lenti
10 Fevral 20:53

Elm
10 Fevral 20:35

Hadisə
10 Fevral 20:11

İdman
10 Fevral 19:50

İqtisadiyyat
10 Fevral 19:32

Hərbi
10 Fevral 19:18

Sosial
10 Fevral 18:21

Dünya
10 Fevral 18:08

Sosial
10 Fevral 18:00

Elanlar
10 Fevral 17:50

Siyasət
10 Fevral 17:47

Dünya
10 Fevral 17:17

Xəbər lenti
10 Fevral 16:45

Siyasət
10 Fevral 16:22

Siyasət
10 Fevral 16:07

Gündəm
10 Fevral 15:57

Siyasət
10 Fevral 15:51

Dünya
10 Fevral 15:33

YAP xəbərləri
10 Fevral 15:31

YAP xəbərləri
10 Fevral 15:30

Siyasət
10 Fevral 15:07

Dünya
10 Fevral 15:06

Dünya
10 Fevral 15:03

Sosial
10 Fevral 14:45

Siyasət
10 Fevral 14:42

YAP xəbərləri
10 Fevral 14:35

İqtisadiyyat
10 Fevral 14:33

Hadisə
10 Fevral 14:10

Hərbi
10 Fevral 14:05

Siyasət
10 Fevral 13:53

Sosial
10 Fevral 13:47

Sosial
10 Fevral 12:45

İqtisadiyyat
10 Fevral 12:19

Xəbər lenti
10 Fevral 12:13

Xəbər lenti
10 Fevral 12:03

Sosial
10 Fevral 11:20

İdman
10 Fevral 10:49

Ədəbiyyat
10 Fevral 10:43

Dünya
10 Fevral 10:39

İqtisadiyyat
10 Fevral 10:34

Hadisə
10 Fevral 10:28

Dünya
10 Fevral 10:16

Dünya
10 Fevral 09:58

Dünya
10 Fevral 09:32

Dünya
10 Fevral 09:15

Sosial
10 Fevral 08:44

Dünya
09 Fevral 23:46

İdman
09 Fevral 23:18

Hadisə
09 Fevral 22:52

Dünya
09 Fevral 22:25

Dünya
09 Fevral 21:49

Dünya
09 Fevral 21:17

Siyasət
09 Fevral 20:51

Sosial
09 Fevral 20:19

Dünya
09 Fevral 19:50

Dünya
09 Fevral 19:25

Dünya
09 Fevral 18:42

Dünya
09 Fevral 18:27

Dünya
09 Fevral 17:46

Dünya
09 Fevral 17:18

Dünya
09 Fevral 16:44
