Bu gün Türk İşarə Dili bayramıdır

Ana səhifə / Xəbər lenti / Bu gün Türk İşarə Dili bayramıdır

Bu gün Türk İşarə Dili bayramıdır

07.06.2022 [10:18]

İşarə dilindən istifadə edənlərin lüğəti var

Günel ABBAS

2007-ci il 7 iyunda keçirilən Türk İşarə Dili Simpoziumundan sonra 7 İyun Türk İşarə Dili Bayramı olaraq qəbul edilib. Hər ilin bu günü Türk İşarə Dili Günü kimi festivalla qeyd olunur.

İşarə Dili Festivalı nədir?

Türk İşarə Dili Türkiyə və Şimali Kipr Türk Respublikasında eşitmə qüsurlu insanların istifadə etdiyi ortaq bir dildir. Türk İşarə Dilinin abbreviaturası TID kimi tanınır. Başlanğıc tarixi dəqiq bilinməsə də, Türk İşarə Dili haqqında ilk məlumat 9-cu əsrə aiddir. Türk İşarə Dili Festivalı ilk dəfə 2007-ci ildə rəsmi olaraq qeyd olunmağa başladı. 1880-ci ildə Milan Konqresində işarə dili təhsilindən imtina edildi və dünyada şifahi təhsilə başlanıldı. Lakin 1960-cı illərdən sonra dünyada işarə dilinin tədrisi geniş yayılmağa başladı. ABŞ və Avropanın bir neçə ölkəsində işarə dili dövlət dili kimi qəbul edilib.

Türk işarə dilinin tarixi

Fateh Mehmətin dövründə saraya ilk dəfə dilsiz insanlar təyin edildi. Qanuni Süleymanın dövründə saray məmurlarının işarə dilini bilməsi məcburi idi və 17-ci əsrə qədər sarayda işarə dilini başa düşən 60-a yaxın lal işləyirdi. 1889-cu ildə Osmanlı İmperatorluğunda ilk dəfə eşitmə qüsurlu insanların saraydan kənarda təhsil alması üçün açılmış, həm işarə, həm də şifahi təhsil verilmişdir. 1923-cü ildə İzmirdə əlillər üçün məktəb açıldı və orada da şifahi təhsil verildi. 1944-cü ildə Süleyman Gökün təşəbbüsü ilə Kar, Lal və Korlar Məktəbi açıldı və 1953-cü ildə Milli Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verildi. Bu tarixdən sonra Türk İşarə Dilinin istifadəsi azaldı və şifahi təhsil geniş yayıldı, eyni zamanda, eşitmə qüsurlu insanların danışmasına yönəlmiş işlərin sayı da artdı.

İşarə dili lüğəti necə yaranıb?

Məlumdur ki, dilə uyğun şəkildə lüğət də tərtib etmək lazımdır. İnsanların həmin lüğətlərdən istifadə edərək müvafiq dili mənimsəmələri üçün bu, əhəmiyyətlidir. Belə bir lüğət işarə dili üçün də nəzərdə tutulub. Milli Təhsil Nazirliyi tərəfindən məktəblərdə türkcə işarə dili lüğətinə olan ehtiyacı qarşılamaq məqsədilə hazırlanan Türk İşarə Dili Lüğətində 1986 söz və deyim yer alır. Sözlərin mənalarının deyil, işarə dilindəki anlayışların qarşılığının verildiyi lüğətdə əllərin və barmaqların formaları, hərəkət istiqamətləri izah edilərək işarə dilinin tədrisi asanlaşdırılır. Hər bir söz üçün şəkil və əl forması da verilir. Həm çap, həm də internet üzərindən istifadəçilərin ixtiyarına verilən lüğət istifadəçilərin tənqidi və ehtiyaclarına uyğun olaraq versiyası mütəmadi olaraq yeniləyir.

Paylaş:

Baxılıb: 104 dəfə