57 il öncə BMT-nin qəbul etdiyi önəmli Konvensiya...

Ana səhifə / Xəbər lenti / 57 il öncə BMT-nin qəbul etdiyi önəmli Konvensiya...

57 il öncə BMT-nin qəbul etdiyi önəmli Konvensiya...

21.12.2022 [10:30]

Dünya ölkələrində irqi ayrı-seçkilik

Yeganə BAYRAMOVA

1965-ci il dekabrın 21-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Baş Assambleyası tərəfindən İrqi Ayrı-seçkiliyin Bütün Formalarının Ləğvi haqqında Beynəlxalq Konvensiya (ICERD) qəbul edilib. Konvensiya 4 yanvar 1969-cu ildə qüvvəyə minib. 2020-ci ilin dekabr ayından etibarən isə 182 ölkə Konvensiyanın iştirakçısıdır, daha 3 ölkə Konvensiyanı imzalasa da, təsdiqləməyiblər. Konvensiyaya uyğunluğa 18 mütəxəssisdən ibarət olan İrqi ayrı-seçkiliyin ləğvi Komitəsi nəzarət edir.

Hər bir iştirakçı dövlət irqi ayrı-seçkiliyə yönəlmiş heç bir hərəkət etməməyi və fəaliyyət göstərməməyi öhdəsinə götürür. Bütün milli, eləcə də yerli dövlət orqanlarının və idarələrinin bu öhdəliyə müvafiq hərəkət edəcəklərinə təminat verir. Hər bir iştirakçı dövlət hansısa şəxsin yaxud təşkilatın həyata keçirdiyi irqi ayrı-seçkiliyi təşviq və müdafiə etməməyi yaxud ona dəstək verməməyi öhdəsinə götürür. Bütün iştirakçı dövlətlər hökumətin milli və yerli miqyasda siyasətinə yenidən baxılması, habelə irqi ayrı-seçkiliyin meydana gəlməsinə, yaxud hər hansı şəkildə möhkəmlənməsinə aparan qanun və qərarların dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi üçün tədbirlər görməlidir. İştirakçı dövlətlər müəyyən irqi qruplara mənsub şəxslərin inkişafını və müdafiəsini təmin etmək məqsədilə onların insan hüquqlarından tam və bərabər istifadə etməsinə zəmanət verən xüsusi və konkret tədbirlər həyata keçirməlidir.

İrqi-ayrı seçkilik hökm sürən ölkələr

Dünya Dəyərləri Sorğusunun məlumatlarına əsasən, dünyada irqçiliyə qarşı ən az tolerantlıq nümayiş etdirən ölkə İordaniyadır. Tədqiqata görə, irqi tolerantlıq etnik müxtəlifliyin olduğu Asiya ölkələrində də aşağı səviyyədədir. Bununla belə Qərbi və Mərkəzi Avropa ölkələri və ABŞ nisbətən irqi tolerant dövlətlər hesab olunurlar. İkinci ən irqçi dövlət Hindistandır. Burada Hindistan əhalisi tərəfindən digər dövlətlərin vətəndaşlarına qarşı həm dərisinin rəngi, həm də mənsub olduğu ölkəyə görə fərqli münasibət göstərilir. Hindistanda xüsusilə afrikalılar irqçilikdən əziyyət çəkirlər, hətta onlar hücuma məruz qalır və öldürülürlər. Niderlandda aparılmış və 2013-cü ildə yayımlanmış bir tədqiqat nəticəsində aşkar edilib ki, ərəb adları olan iş axtaranlara qarşı əhəmiyyətli dərəcədə ayrıseçkilik edilir.

Liberiyanın Konstitusiyası qeyri-qaraların vətəndaşlıq üçün qeyri-məqbul olduğunu müəyyən edir. Çoxsaylı audit tədqiqatları ABŞ-ın əmək bazarında irqi ayrıseçkiliklə bağlı ciddi sübutlar aşkar ediblər.

Qeyd edək ki, ötən gün Niderlandın baş naziri Mark Rutte ölkəsinin qlobal köləlik sistemindəki tarixi roluna görə üzr istəyib. O, bunu Haaqa Milli Arxivində çıxışı zamanı bildirib. Rutte qeyd edib ki, köləlik çox sayda insana böyük əzablar gətirib. Bu əzab hələ də onların nəsillərinin həyatına, o cümlədən irqçi stereotiplər və ayrı-seçkilik yolu ilə təsir edir. Onun sözlərinə görə, Niderland əsrlər boyu köləlikdən qazanc əldə edib.

Xatırladaq ki, Niderland müstəmləkələrində köləlik rəsmi olaraq 1863-cü ildə ləğv edilsə də, onun dolayı təzahürləri bəzi ərazilərdə onilliklərlə davam edib.

Paylaş:

Baxılıb: 76 dəfə