Tarixi razılaşma əldə olundu

Bakı:

13°C

94%

5m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Analitik / Tarixi razılaşma əldə olundu

Tarixi razılaşma əldə olundu

19.11.2025 [10:14]

Ukrayna Fransadan qırıcılar alacaq

Bugünlərdə Fransada Ukrayna üçün tarixi adlandırıla biləcək razılaşma əldə olunub. Söhbət Zelenski ilə Makron arasında Fransa istehsalı olan təxminən 100 ədəd “Rafale F4” döyüş təyyarəsinin alınmasına dair niyyət sənədinin imzalanmasından gedir. Qırıcıların Ukraynanın hava məkanının qorunması və müdafiə imkanlarını gücləndirmək məqsədilə tədarük olunacağı bildirilir. Bu barədə Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski açıqlama verib.

Çoxfunksiyalı “Rafale” qırıcıları

Fransanın milli istehsalı olan “Rafale” qırıcıları çoxfunksiyalı olması ilə fərqlənir. Fransız dilindən tərcümədə “Rafale” “külək qopması” və “atəş yağışı” mənasını verir.

“Rafale” “Dassault Aviation” tərəfindən hazırlanan ikimühərrikli çoxməqsədli hərbi təyyarədir. Şirkət təyyarənin kəşfiyyatdan gəmi hücumlarına qədər missiyaları yerinə yetirə bildiyini deyir. Təyyarənin 3 versiyası mövcuddur: quru bazalarından uçan təkoturacaqlı versiya, ikioturacaqlı versiya və aviadaşıyıcılar üçün nəzərdə tutulan təkoturacaqlı versiyası.

Təyyarə ilk dəfə 2004-cü ildə Fransa donanmasının, 2006-cı ildə isə Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinin istifadəsinə verilib. O, dəfələrlə modernləşdirilib və ən yeni nəsil “Standard F5” versiyasının 2030-cu ildə hazır olması planlaşdırılır.

“Dassault” şirkəti oktyabr ayında 300-cü “Rafale” təyyarəsinin təhvil verildiyini açıqlayıb. İndiyədək Fransa və xarici dövlətlər tərəfindən 533 ədəd sifariş qəbul edilib. İxracatın ilk böyük alıcısı 2015-ci ildə Misir olub.

“Rafale” müxtəlif müharibə bölgələrində - Əfqanıstan, Mali, Liviya, İraq və Suriya əməliyyatlarında istifadə edilib. “Reuters”in məlumatına görə, Pakistan 2024-cü ildə Hindistana məxsus ən azı bir “Rafale”ni vurub ki, bu da təyyarənin nüfuzuna zərbə kimi qiymətləndirilib.

Qətər, Yunanıstan, Xorvatiya, BƏƏ, İndoneziya, Serbiya, eləcə də Hindistan və Misir bu təyyarənin müştəriləri sırasındadır. Ən böyük sifarişlərdən biri 2021-ci ildə BƏƏ tərəfindən verilən 80 ədəd “Rafale F4” olub.

Təyyarənin texniki göstəriciləri: uzunluğu 15 metrdən çoxdur. Qanadı açıq halda 11 metrdir. Boş olduqda təyyarənin çəkisi 10 tondur. Maksimum uçuş hündürlüyü 15240 metrdir. Fransa ordusu “Rafale” ilə nüvə başlıqlı raketləri daşıya bilir.

Qırıcının maraqlı yaranma tarixçəsi var. Gələcək təyyarə istifadə müddəti ərzində aşağı istismar xərclərinə, planer və güc qurğusunun artırılmış resursuna malik olmalı, həmçinin asan texniki xidməti təmin etməli idi. Belə təyyarənin yaradılması xərclərini azaltmaq üçün Avropa firmalarının güclərini birləşdirməsi gərək idi. Lakin Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya və İtaliya arasında “avroqırıcının” yaradılması üzrə bağlanılmış müqavilə ciddi problemlərlə üzləşmişdi: tərəflər təyyarənin qalxış çəkisi barədə razılığa gələ bilmirdilər. Fransa aviadaşıyıcı gəmilərdə istifadə etmək üçün qalxış çəkisi 9 ton olan təyyarə istəsə də, digər ölkələr 10 tondan yuxarı qalxış çəkisinə malik olan təyyarə arzulayırdılar.

Nəticədə Fransa ayrılaraq özü yolu ilə getməyi seçdi, digər ölkələr isə, “Eurofighter Typhoon” qırıcısının yaranmasına gətirib çıxaran ittifaqı təşkil etmiş oldular. 1985-ci ilin dekabrında “Dassault Aviation” şirkətinin Sen-Klodakı müəssisəsində aviakonstruktor Marsel Dassonun iştirakı ilə tamamilə ağ rəngə boyanmış “Rafale A” təyyarəsinin ilk nümayişi keçirildi. 4 iyul 1986-cı ildə isə təyyarə ilk dəfə olaraq səmaya qalxdı.

Ukrayna müharibənin gedişində dönüş yarada biləcəkmi?

Qırıcıların tədarükü ərazi itkilərinə məruz qalan Ukrayna ordusunun müqavimət qabiliyyətini artırmaq və hücum imkanlarını genişləndirmək baxımından çox zəruridir. Kiyevin bu müqaviləsi Avropada təhlükəsizlik gündəmini yenidən canlandırıb. Kiyev Rusiya təhdidi fonunda hava qüvvələrini sürətlə modernləşdirməyə çalışır. “Rafale” sifarişi NATO daxilində də mühüm strateji addım kimi qiymətləndirilir.

Məlumdur ki, hazırda Kiyev Rusiyanın dərinliklərinə zərbələr endirmək üçün əsasən PUA-lardan istifadə edir və müəyyən nəticələrə nail olur. Lakin qırıcılar baha olsa da, manevr nöqteyi-nəzərindən böyük üstünlüklərə malikdir. Bundan əvvəl Zelenski ABŞ-dan “Tomahawk” raketlərinin alınmasına nail olmaq istəyirdi. Prezident Donald Tramp uzaqmənzilli raketlərin Ukraynaya tədarükünə əvvəlcə razı olduğunu bildirsə də, onun Prezident Putinlə danışığı ssenarini dəyişdi. Belə ki, ABŞ-ın dövlət başçısı səbəbləri açıqlamadan “Tomahawk” raketlərinin Kiyevə tədarükündən imtina etdi.

Bəs Fransa qırıcılarının tədarükü Rusiya-Ukrayna müharibəsinin gedişinə necə təsir göstərəcək? Əlbəttə, qırıcılara sahiblənmək Zelenskinin böyük uğurudur və bunun müharibənin gedişinə təsiri mütləq olacaq. Ancaq ekspertlər bu təsirin ilk vaxtlarda yalnız psixoloji təsir olacağını düşünürlər. Çünki qırıcıların Ukraynaya təhvil verilməsi və onlardan döyüşlərdə istifadə edilməsi anında, qısa müddətdə baş tutan bir proses deyil. Onların Ukraynaya mərhələli şəkildə göndərilməsi planlaşdırlır. Digər tərəfdən, qırıcıların döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirilməsi, ukraynalı pilotların hazırlanması vaxt tələb edəcək. Beləliklə, Ukrayna hələ bir qədər də səbr etməli və müharibəni əlindəki resurslarla davam etdirmək reallığı ilə üz-üzədir. Rusiya üçün isə Fransa qırıcıları çəkindirici vasitə ola bilər. Gec-tez bu qırıcılar Rusiya səmasında görünəcək. Onda Moskva daha çətin seçim qarşısında qalacaq. Buna görə də Rusiya üçün ən yaxşı yol şərtləri yumşaltmaqla sülh prosesinə başlamadır.

MÜBARİZ

Paylaş:

Baxılıb: 7 dəfə