NATO növbəti dəfə “yox” dedi - qoşunlar çıxarılmır

Ana səhifə / Siyasət / NATO növbəti dəfə “yox” dedi - qoşunlar çıxarılmır

NATO növbəti dəfə “yox” dedi - qoşunlar çıxarılmır

18.01.2022 [10:31]

Pərviz Sadayoğlu

Yanvarın 12-də keçirilən NATO-Rusiya şurası iclası ilə bağlı mühüm məqamlar açıqlanmaqdadır. Belə ki, görüşdə Rusiya tərəfi NATO-dan son dövrlərdə Şərqi Avropa ölkələrinə, xüsusilə də Rusiyaya yaxın dövlətlərə yerləşdirilən Alyans qüvvələrinin çıxarılmasını, o cümlədən 1997-ci ildə əldə olunan razılığa əsasən “bufer zona” prinsipinə riayət olunmasını istəyib. Rəsmi Kreml keçmiş Varşava Müqaviləsi Təşkilatı üzvü olan dövlətlərin, eləcə də postsovet ölkələrinin ərazilərində NATO qoşunlarının sayının artırılmasını özünə təhdid hesab edir. Xüsusilə, Litva, Latviya və Estoniya, Polşa kimi ölkələrdə NATO qüvvələrinin sayının durmadan artması Moskva tərəfindən etirazla qarşılanır.

Şimali Atlantika Alyansı üzvləri isə rəsmi Moskvanın bu istəyi ilə razılaşmaq fikrində deyil. Qurumun baş katibi Yens Stoltenberq bildirib ki, NATO Rusiyanın 1997-ci ildən sonra Alyansa qoşulan ölkələrdən qoşunların çıxarılması fikri ilə razılaşmayıb. “NATO müttəfiqləri Avropanın, milli təhlükəsizliyin əsas prinsiplərindən imtina edə bilməzlər. Fakt odur ki, hər ölkə öz xəttini seçir - NATO-ya üzv olmaq istəyirmi, ya yox... Həmçinin biz 1997-ci ildən sonra Alyansa qoşulan ölkələrdən qoşunların çıxarılması ilə razılaşa bilmərik”, - deyə baş katib bildirib. Stoltenberq əlavə edib ki, belə olacağı təqdirdə, Alyans üzvlərinin yarısı NATO tərəfindən qorunmayacaq və ikinci dərəcəli üzv olacaq.

Məsələ ilə bağlı fikirlərini bölüşən Bakı Politoloqlar Klubunun sədri Zaur Məmmədov bildirib ki, Rusiyanın irəli sürdüyü tələblərin NATO tərəfindən qəbul edilməməsi gözlənilən idi. Çünki 1997-ci ildən sonra Alyansa qoşulan ölkələrdən qoşunların çıxarılması, hərbi və təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı NATO-nun siyasətinin zəiflədilməsi həmin ölkələrə qarşı ikili standartların tətbiqi kimi anlaşıla bilərdi. Səbəb isə qeyd edilən ölkələrin artıq təşkilata üzv olmasıdır. Siyasi şərhçinin fikrincə, Şərqi Avropa ölkələrində qoşunların olması təbii hal sayılmalıdır: “Əslində, qeyri-NATO ölkələrinin təhdidi ilə, ilk növbədə, Qərbi Avropa ölkələri deyil, Şərqi Avropa ölkələri üzləşirlər. Bu baxımdan, 1997-ci ildən sonra Alyansa qoşulan ölkələrdən qoşunların çıxarılması ilə bağlı məsələ NATO tərəfindən qəbul edilə bilməzdi. Ən əsası isə, Rusiyanın irəli sürdüyü müddəaların ABŞ və NATO tərəfindən qəbul edilməsi həm də bir zəiflik nümayişi olardı. Bu baxımdan, NATO-nun Kremlin tələbləri ilə razılaşmayacağı aydın idi”.

1990-cı illərin ortalarında Rusiya ilə NATO arasında şifahi razılaşmanın olduğunu bildirən Z.Məmmədov qeyd edib ki, bu razılaşmada II Dünya müharibəsindən sonra formalaşan Postdam-Yalta sisteminə uyğun olaraq Şərqi Avropa ölkələrinin “bufer zona” olaraq qalması nəzərdə tutulurdu. “Bundan başqa, həmin ölkələr nə Rusiyanın, nə də Qərbin hərbi-siyasi təşkilatlarına üzv olacaqdı. Amma sonradan NATO-nun Şərqə doğru genişlənməsi nəticəsində həmin dövlətlər quruma üzv oldu. Bu baxımdan, Rusiya həmin şifahi razılaşmanı xatırladır və bildirir ki, Şərqi Avropa ölkələri ilə bağlı əldə olunan şifahi razılaşma pozulur. Kreml indiki halda yazılı təlimat tələb edir. Rusiyanın əsas istəyi ondan ibarətdir ki, tərəflər bir-birilərinin qırmızı xətlərini qəbul etsinlər”, - deyən politoloq əlavə edib ki, NATO ilə Rusiya arasında baş verən hadisələrin gedişatı MDB dövlətləri tərəfindən diqqətlə izlənilməlidir.

Paylaş:

Baxılıb: 213 dəfə

Xəbər lenti

Hamısına bax