“Buz qalxanlı” materik necə kəşf edildi?

Ana səhifə / Maraqlı / “Buz qalxanlı” materik necə kəşf edildi?

“Buz qalxanlı” materik necə kəşf edildi?

30.03.2023 [11:34]

Şahanə XANKİŞİYEVA

Bu materikin sakinləri soyuğa davamlı pinqvinlər, yosunlar, delfinlərdir. Söhbət Antarktidadan gedir. Bu gün onun kəşfindən düz 203 il ötür. Antarktika heç bir dövlətə mənsub deyil. Lakin Avstraliya, Argentina və Böyük Britaniya müxtəlif dövrlərdə Antarktikaya sahib olmağa cəhd ediblər...

Orada zaman sonsuzdur...

Antarktika nəinki Yer kürəsinin ən soyuq, həmçinin ən quru yeridir. Materikdə yağıntıların orta miqdarı 10 santimetr təşkil edir. Lakin bu “buzlaqlar ölkəsində” bütün planetin 70 faiz su ehtiyyatı yerləşir. Antarktida sürünən heyvanların olmadığı yeganə ərazidir. Bu materikdə hətta qırmızı şəlalə axır. Antarktidada təxminən, 7 xristian kilsəsi mövcuddur. Qitədə atom-elektrik stansiyası (AES) da fəaliyyət göstərir. Antarktika zaman zonaları olmayan yeganə materikdir ki, buraya gələn alimlər ya öz vətənlərinin vaxtı ilə, ya da onları yemək ilə təchiz edən əməkdaşların vaxtı ilə yaşayırlar. Dünyanın ən təmiz dənizi Veddellin də burada yerləşməsi maraqlı görüntü yaradır. Belə ki, dənizin suyu o qədər şəffafdır ki, 80 metr dərinliyindəki əşyaları görmək olar. Antarktidada daimi sakinlər yoxdur. Burada yaşayan yeganə insanlar alimlərdir. Ağıl dişləri və appendisiti götürülməyənlər Antarktidada işləyə bilməz...

Yay aylarında bu “torpaqlarda” alimlərin sayı 5 minə çatır. Yay demişkən ən “isti” ayı fevral olan bir materikin şaxtasını təsəvvür edin. 1977-ci ildə Argentina qitənin bir hissəsini tələb etmək məqsədilə Antarktidaya hamilə qadın göndərib. Bununla da Antarktidada ilk doğulan insan - Emilio Markos Palmdır. Antarktikadakı aysberqlərin ölçüləri rekord həddədir. 2000-ci ildə buradan uzunluğu 295 metr, eni isə 37 metr təşkil edən bir aysberq ayrılıb. Antarktida meteoritləri tapmaq üçün ən yaxşı yerlərdən biri kimi tanınır, çünki onun quru və soyuq iqlimi meteoritləri qorumağa kömək edir. 2012-ci ildə çəkilmiş “Sanitin cənubu” qorxu filmi tamamilə Antarktidada çəkilmiş ilk bədii film idi. Çili və Argentinanın Antarktika qitəsində kiçik bir şəhəri var: Villa Las Estrellas və Esperanza Base.

14 min dollara buzlaq səyahəti

Bir çox ölkədə bu qitəyə gediş ilə əlaqəli hava limanları var. Antarktidaya turizmisə təşkil etmək heç də asan deyil. Ora səfər etmək arzusunda olan turistlər də yaxşı bilirlər ki, qiymətlər baha olacaq. “Buzlaqlar ölkəsi”nə səyahət etmək artıq mümkünsüz sayılmasa da, Azərbaycanın bu sahədə problemləri var. Birincisi, dənizlərdə və okeanda üzə bilən gəmilərimiz, o materikə getmək üçün özəl təchiz olunmuş təyyarəmiz yoxdur. Ondan əlavə bizim insanların bədən temperaturunun oranın havasına tab gətirməsi, çadır qurub orada qala bilmələri çətin məsələlərdəndir. Ancaq dünyanın bir çox ölkəsindən Antarktidaya turist səfərləri təşkil edilir.

Məsələn, Moskva şəhərindən Antarktidaya 9 günlük səyahət planlayırsınızsa, bu zaman sizin 14 min dollar xərciniz çıxacaq. Buraya yol, qidalanma və gecələmə daxildir. Antaraktidaya turist səyahəti 1960-cı illərdən sonra başlayıb və dəniz səyahəti formasında olub. 60-cı illərin sonunda buraya şəxsi yaxta ilə səyahət də əlavə olunub. Hava uçuşları isə 1970-ci illərdən Avstraliyadan və Yeni Zellandiyadan ekskursiya formasında həyata keçirilib. Ümumiyyətlə, Antarktidaya turizm mövsümü noyabrda başlayıb martda bitir. Ancaq buraya səyahət edərkən bəzi qayda-qanunlara riayət etmək vacibdir. Buranın havası çox soyuq olduğuna görə, yosunların bitməsi də uzun müddət ərzində baş verir. Buna görə də, onları tapdamaq, üzərində gəzmək qadağandır. Səfər bitdikdən sonra çoxları buradan özləri ilə kiçik də olsa nə isə götürmək istəyir. Xatirə olaraq götürəcəyiniz kiçik bir daş belə təbiətə zərərdir. Bu səbəbdən oradan “xatirə”götürmək qadağandır.

Paylaş:

Baxılıb: 113 dəfə