Azərbaycanın sülh şərtləri təsdiqlənir...

Bakı:

6°C

87%

9m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Siyasət / Azərbaycanın sülh şərtləri təsdiqlənir...

Azərbaycanın sülh şərtləri təsdiqlənir...

29.12.2024 [10:45]

ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvi üçün ikitərəfli müraciət edilməlidir

44 günlük Vətən müharibəsinin və 2023-cü ilin sentyabrında baş tutmuş antiterror tədbirlərinin nəticələri Ermənistan ilə Azərbaycan arasında uzun illərdir yaşanan “Qarabağ münaqişəsi”nin bitməsini şərtləndirdi. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün, suverenliyinin bərpası həm də beynəlxalq hüququn tələblərinin yerinə yetirilməsinə, ədalətin bərpasına yol açdı. Yeni mərhələdə isə artıq sülh müqaviləsi aktuallıq daşımaqdadır. Nəzərə alsaq ki, son günlərini yaşadığımız il ərzində bir sıra səviyyələrdə - həm XİN başçıları, həm də dövlətlərarası müvafiq komissiyalar səviyyəsində görüş bu istiqamətdə əsaslı addım kimi qiymətləndirilir, sülhün yaxın zamanda reallaşacağı ilə bağlı ümidlər də artır. Xüsusilə, qalib tərəf olaraq Azərbaycanın ortaya qoyduğu sülhpərvər mövqe olduqca böyük humanizmin göstəricisidir. Bölgəyə sabitlik və inkişaf vəd edəcək sülhün reallaşması üçün Azərbaycan dövlətinin ortaya qoyduğu səylər olduqca əhəmiyyətlidir.

Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa...

Sülh prosesinin ikitərəfli təmas səviyyəsinə keçməsi isə özündə bir sıra nüansları birləşdirir. Artıq tarixə çevrilmiş münaqişənin tənzimlənməsi prosesindəki beynəlxalq mexanizmlərə ehtiyac qalmayıb - yaranan yeni siyasi reallıqlar xüsusilə, ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinin lüzumsuzluğuna dəlalət edir. Azərbaycan tərəfi bu məsələnin sülh şərtlərindən biri kimi önə çəkir - Ermənistan isə yenidə manipulyasiyalara əl atır, sülhün reallaşmasını gecikdirir. Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyev “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin Baş direktoru Dmitri Kiselyova müsahibəsində sülh sənədinin 17 maddəsinn 15-i razılaşdırıldığını bildirmişdi və razılaşdırılmamış iki maddədən biri də məhz ATƏT-in Minsk Qrupu ilə bağlı olduğunu qeyd etmişdi: “Bizim ikinci şərtimiz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvidir. Bu məsələ konsensusla həll edildiyinə görə, formal olaraq bunu Ermənistanın razılığı olmadan etmək mümkün deyil. Hərçənd ATƏT-in Minsk qrupu artıq çoxdandır fəaliyyətsizdir, amma formal olaraq mövcuddur və bizim məsələmiz ondan ibarətdir ki, əgər Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa, Minsk qrupu isə Qarabağ məsələsinin həlli üçün yaradılıbsa, onda o nəyə lazımdır? Yəni Ermənistanın onun ləğv edilməsini, ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv edilməsi üçün bizimlə birlikdə ATƏT-ə müraciət etməyi istəməməsi onu göstərir ki, revanşistlərin planları kifayət qədər ciddidir”.

Münaqişə bitdi, Minsk qrupu aktuallığını itirdi...

Xatırladaq ki, Ermənistan ilə Azərbaycan arasındakı münaqişənin tənzimlənməsi üzrə birbaşa vasitəçi qismində tanınan Minsk qrupunun əsası 1994-cü ildə keçirilən ATƏM-in Budapeşt Zirvə toplantısı zamanı qoyulub. Həmin toplantıda Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dair Budapeşt sammitinin işinin konkret yekunu olaraq “Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar ATƏT-in fəaliyyətinin intensivləşdirilməsi” adlı qərar qəbul olunub. Budapeşt Sammitinin nəticələrinə əsasən, 20 dekabr 1994-cü ildə Vyanada Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi üzrə ATƏT-in üzv ölkələrinin təyin etdiyi hərbi nümayəndələrdən ibarət Yüksək Səviyyəli Planlaşdırma Qrupu (YSPQ) təsis olunub. 28 avqust 1995-ci ildə isə ATƏT-in Fəaliyyətdə olan Sədrinin ATƏT-in Minsk Konfransının müzakirəsində olan münaqişə üzrə Şəxsi Nümayəndəsi (ŞN) vəzifəsi təsis olunub. 1 yanvar 1997-ci ildən ATƏT-in Minsk prosesinə Həmsədrlər qismində ABŞ, Rusiya və Fransa başçılıq ediblər.

44 günlük müharibə ilə başa çatan münaqişə həm də ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvini aktuallaşdırdı. Artıq tərəflər vasitəçiz bir ortamda razılaşmanın bir addımlığındadır. Son reallıqlar bu quruma ehtiyacın qalmadığını faktiki olaraq ortaya qoyur. Azərbaycan öz iradəsi və gücü hesabına beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə, BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin edərək işğala son qoyub. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin mövcud olmadığı halda bu tənzimləyici mexanizmin qalması nə dərəcədə məqsədəuyğun ola bilər? Azərbaycan tərəfi bu məsələni qaldırıb və Ermənistan tərəfinin də buna razı olmaması üçün hər hansı bir səbəb görünmür.

Tərəflər etiraf edir...

Yeri gəlmişkən, Minsk qrupunun həmsədrlərindən biri olan Rusiya bu formatda görüşlərin keçirilmədiyini bildirib. Rusiya XİN rəsmisi Mariya Zaxarova deyib ki, Minsk qrupunun amerikalı və fransalı həmsədrləri rusiyalı həmsədrlə 2022-ci ilin fevralından təmasları kəsib”. “2022-ci il oktyabrın 6-da Praqada keçirilən Azərbaycan, Ermənistan, Fransa və Avropa Birliyinin sammitinin nəticələrinə əsasən, Ermənistanın Qarabağı Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi kimi tanıması, 2023-cü ilin sentyabrında yerdə vəziyyətin kardinal şəkildə dəyişməsi ATƏT-in Minsk qrupunun mandatının aktuallığını itirməsi ilə nəticələnib. Minsk konfransının bütün strukturları - Minsk qrupu, yüksək səviyyəli planlaşdırma qrupu, ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin Qarabağ məsələsinin həlli üzrə şəxsi nümayəndəsi vəzifəsi ləğv edilməlidir. Rusiya tərəfi hesab edir ki, bununla bağlı müvafiq qərarların qəbul edilməsinin optimal yolu Bakı və İrəvanın müvafiq qurumların ləğvi ilə bağlı birgə müraciətidir”.

Beləliklə, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi bərpa olunub. Regionda sülhün və təhlükəsizliyin təmini, Ermənistan ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşdırılması prosesi isə ikitərəfli xarakter daşıyır. Son təmaslar da sübut edir ki, ikitərəli, vasitəçisiz danışıqlar daha effektivdir. Beləliklə, “Minsk qrupu”nun strukturların saxlanılması heç bir aktuallıq kəsb edə bilməz.

S.İSMAYILZADƏ

Paylaş:

Baxılıb: 165 dəfə