Qazaxıstan hadisələri: siyasi qərarların hüquqi əsası varmı?

Bakı:

17°C

77%

9m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Gündəm / Qazaxıstan hadisələri: siyasi qərarların hüquqi əsası varmı?

Qazaxıstan hadisələri: siyasi qərarların hüquqi əsası varmı?

10.01.2022 [13:08]

Konstitusiyaya görə, Təhlükəsizlik Şurasının sədri vəzifəsi Nursultan Nazarbayevə ömürlük həvalə olunsa da, ona bu vəzifəni başqasına ötürmək səlahiyyəti və ya hüququ verilməyib

Qazaxıstanda gərgin situasiyanın fonunda iki məsələ xüsusi müzakirə mövzusuna çevrilib. Bunlardan biri KTMT-nin bu ölkəyə qoşun yeritməsi ilə əlaqədar qərarın hüquqi əsasının olub-olmamasıdır.

Daha öncə bu məsələ ilə bağlı qurumun nizamnaməsi əsasında əsas məqamları diqqətə çatdırmışdıq. Ekspertlərin də üzərində durduqları nüans budur ki, Qazaxıstana qoşun yeridilməsi faktiki olaraq KTMT-nin nizamnamənin 4-cü maddəsinin 5-ci bəndi ilə əsaslandırılsa da, bu, adekvat deyil. Paralel olaraq prezident Tokayevin KTMT-nin hərbi qüvvələrini ölkəyə dəvət etməsinin də öz səlahiyyət dairəsində olmadığı, beləliklə, hüquq pozuntusunun qeydə alındığı diqqətə çatdırılır. Çünki hüquqşünasların vurğuladıqları kimi, konstitusiyaya əsasən, ölkəyə kənar hərbi qüvvələrin daxil olması üçün parlament tərəfindən müvafiq qərarın qəbul olunması lazımdır. Doğrudur, bəzi ekspertlər Tokayevin qərarını ölkə prezidentinin məhz parlamentdə seçildiyi faktına istinad edərək əsaslandırmağa çalışırlar. Amma prezidentin xalq tərəfindən deyil, parlamentdə səs çoxluğu ilə seçilməsi onun Senatın adından belə qərar verməsi üçün hüquqi əsas yaratmır. Dolayısıyla, burada ciddi siyasi və hüquqi mübahisə yaradan hal – qanunvericiliyin tələblərinin pozulması faktı var. Tokayevin timsalında Qazaxıstan rəsmiləri də bu məsələyə aydınlıq gətirə - konkret yanaşma ortaya qoya bilmirlər. Yəni siyasi qərar hüquqi cəhətdən əsaslandırıla bilmir.

Müzakirə edilən ikinci məsələ Təhlükəsizlik Şurasının sədrinin hansı qərar – hüquqi addım əsasında vəzifəsindən kənarlaşdırılmasıdır. Həm Tokayevin müraciətində, həm də Nursultan Nazarbeyin mətbuat katibinin açıqlamasında iddia olunur ki, keçmiş prezident öz istəyi ilə Təhlükəsizlik Şurasının sədri vəzifəsindən istefa verib. Hazırkı prezident qeyd edib ki, o, bundan sonra həmin vəzifəni icra edəcək. Burada da qanuni – hüquqi əsas yoxdur. Çünki birincisi, ölkə Konstitusiyasına görə, Qazaxıstan Təhlükəsizlik Şurasının sədri vəzifəsi Nursultan Nazarbayevə ömürlük həvalə olunub. Amma Nazarbayevə bu vəzifəni başqasına ötürmək səlahiyyəti və ya hüququ verilməyib. Deməli, bu məsələ hansısa fərdi qərar – açıqlama, bəyanat, istefa ərizəsi və ya prezidentin yazılı sənədi (fərman, sərəncam və s.) ilə tənzimlənmir. Belə bir addım atılması üçün konstitusiyanın həmin maddəsi dəyişdirilməlidir. Amma Qazaxıstanda bu cür təşəbbüs irəli sürülməyib, ümumxalq səsverməsi – referendum keçirilməyib. Dolayısıyla, bu addım antikonstitusion xarakter daşıyır.

Bütün bunların fonunda Tokayev müxtəlif açıqlamalar versə - fikirlər səsləndirsə də, mənzərə ziddiyyətlidir və bəhs olunan məsələlərin heç birinə aydınlıq gətirilmir. Nazarbayevin susqunluğu isə davam edir. İndi onun hansı şəraitdə və hansı səbəbdən sükunət içində olması qeyri-müəyyəndir.

Nurlan QƏLƏNDƏRLİ

Paylaş:

Baxılıb: 767 dəfə