Rusiya daha bir müqavilədən çıxdı

AZ RU EN

Ana səhifə / Xarici siyasət / Rusiya daha bir müqavilədən çıxdı

Rusiya daha bir müqavilədən çıxdı

08.11.2023 [11:20]

Kreml AASQM-dən çıxmaqla bağlı arqumentlər irəli sürür

Xəbər verildiyi kimi, Rusiya Federasiyası Avropada Adi Silahlı Qüvvələr haqqında Müqavilədən (AASQM) çıxıb. Bu barədə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi məlumat yayıb. “2023-cü il noyabrın 7-i saat 00:00-da Rusiyanın bu müqavilədən çıxması ilə bağlı prosedur başa çatıb. Rusiya təəssüflənmədən və haqlı olduğuna əmin olaraq bu müqavilə ilə vidalaşır. Əldə edilmiş həm müsbət, həm də mənfi təcrübə nəzərə alınacaq”, - nazirlik bildirib.

Xatırladaq ki, 2023-cü il mayın 10-da Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Avropada Adi Silahlı Qüvvələr Müqaviləsinin denonsasiyası haqqında qanunun hazırlanmasına göstəriş vermişdi. Mayın 29-da Putin Avropada Adi Silahlı Qüvvələr haqqında Müqaviləni denonsasiya edən qanunu imzalayıb.

Köhnə müqaviləyə yeni şərtlərlə də əməl olunmadı...

Qeyd edək ki, AASQM sazişi 19 noyabr 1990-cı il tarixdə Parisdə NATO üzvü olan 16 ölkə (Belçika, Böyük Britaniya, Almaniya, Yunanıstan, Danimarka, İslandiya, İspaniya, İtaliya, Kanada, Lüksemburq, Niderland, Norveç, Portuqaliya, ABŞ, Türkiyə və Fransa) və Varşava Müqaviləsinin 6 dövləti (Bolqarıstan, Macarıstan, Polşa, Rumıniya, SSRİ və Çexoslovakiya) tərəfindən imzalanmışdı və 1992-ci il noyabrın 9-da qüvvəyə minmişdi. Müqavilə sənədi imzalayan ölkələrin malik ola biləcəyi hərbi texnikanın, o cümlədən tankların, artilleriyanın, helikopterlərin və təyyarələrin miqdarı üçün kvotalar müəyyən edirdi. AASQM-in şərtlərinə görə, Atlantik Okeanından tutmuş, Ural dağları və Xəzər dənizi sahillərinədək sənədi imzalamış üzv dövlətlərin silahlı qüvvələrində 40 min tank, 60 min zirehli maşın, 40 min artrilleriya mərmisi (100 mm və daha böyük çaplı), 13600 döyüş təyyarəsi və 4 min döyüş vertolyotu ola bilərdi. Sənəd üzv dövlətlərin silahlı qüvvələrindəki hərbi texnika və silahların sayını məhdudlaşdırmaqla yanaşı, sayı artıq olan texnikanın azaldılma mexanizmlərini də göstərirdi.

1999-cu ildə ATƏT-in İstanbulda keçirilən sammitində yeni şərtlər (Varşava Müqaviləsi Təşkilatının ləğvi və NATO-nun genişləndirilməsi) nəzərə alınmaqla müqavilənin yenilənmiş variantı növbəti dəfə imzalandı. Yeni qaydalara uyğunlaşdırılmış müqavilədə hər bir iştirakçı dövlətə bloklaşmadan fərdiləşməyə keçid üçün mühüm əsaslar yaradılmışdı. Bu müqavilə də heç bir NATO ölkəsi tərəfindən ratifikasiya olunmadı və demək olar ki, qüvvəyə minmədi.

Rusiya 2015-ci ildən formal üzv idi...

Rusiyanın müqavilə ilə bağlı mövqeyi ötən dövr ərzində bir neçə dəfə dəyişib - belə ki, 13 iyul 2007-ci ildə Rusiya Prezidenti Vladimir Putin “Avropada Adi Silahlı Qüvvələr haqqında Müqavilənin və əlaqədar beynəlxalq müqavilələrin Rusiya Federasiyası tərəfindən dayandırılması haqqında” Fərman imzaladı və 29 noyabr 2007-ci ildə müvafiq qanun qəbul edildi. 2015-ci ildən isə Moskva AASQM üzrə Birgə Məşvərət Qrupunun iclaslarına qatılmayıb. Eyni zamanda, indiyə qədər Rusiya sadəcə formal olaraq müqavilənin iştirakçısı olaraq qalır.

Öz növbəsində, Baltikyanı ölkələri Latviya, Litva, Estoniya və bir sıra Balkan dövlətləri (Sloveniya, Albaniya və Xorvatiya) müqaviləyə qoşulmaqdan imtina edib.

1992-ci il mayın 15-də Daşkənddə Rusiya, Azərbaycan, Ermənistan, Belarus, Gürcüstan, Qazaxıstan, Moldova və Ukrayna tərəfindən müqavilə imzalandı. Bu sənəd məhz silahların bölüşdürülməsi prinsipləri və proseduru haqqında Saziş kimi də anlaşılırdı. Azərbaycan AASQM-i imzalasa da, keçmiş Qarabağ münaqişəsi və ərazilərinin bir hissəsinin erməni işğalında olması ilə əlaqədar rəsmi Bakı müdafiə potensialı ilə bahəm, döyüş hazırlığı səviyyəsini sürəkli olaraq yüksək səviyyədə saxlamaq məcburiyyətində qaldığından, bununla bağlı üzv dövlətlərə, NATO-ya dəfələrlə müraciətlər etmişdi.

S.İSMAYILZADƏ

Paylaş:

Baxılıb: 541 dəfə